Fotojournalist Carlo ter Ellen: ‘Hier moet een goede foto aan voldoen’

Ter Ellen noemt zichzelf het liefst fotojournalist. En dat wil hij graag toelichten. ,,Een fotojournalist geeft het nieuws dat de verslaggever heeft opgeschreven een extra laag mee. Denk daarbij aan meer informatie of meer emotie. Kijk, Google Maps laat met Street View puur en alleen registratie zien. Stel dat een groot bedrijf moet sluiten. Dan kun je met een Street View foto laten zien in welke straat het bedrijf staat en hoe het er van de buitenkant uitziet. Een fotojournalist die ter plekke gaat, zoomt in en wacht tot er aangeslagen werknemers naar buiten komen. Dat is het verschil.”

Hij heeft nog een treffend voorbeeld. Jaren geleden stond hij zelf ’s ochtends om 8 uur te posten aan de Reggesingel in Rijssen. Ondernemer Dik Wessels bracht zijn bedrijf Reggeborgh naar de beurs en dat was nieuws. Er zat wel een foto van Wessels in het archief, maar Ter Ellen besloot bij de ingang van het kantoor te posten, in de hoop een glimp van de directeur op te vangen. Hij werd niet teleurgesteld. ,,Tegen half negen kwam Wessels in zijn auto aangereden en liep met z’n broodtrommel onder de arm het kantoor binnen. Het lukte me om een paar mooie foto’s te maken. En ik was blij! Want voor deze foto’s had ik dan wel meer tijd uitgetrokken, maar de toegevoegde waarde was prachtig. De foto’s lieten zien dat deze voorzitter van de Raad van Bestuur zichzelf gebleven was, geen auto met chauffeur had en gewoon zelf z’n boterhammen smeerde.”

Journalisten beginnen de werkdag meestal met een overleg waarin alle onderwerpen die ze die dag aanpakken worden besproken. Vervolgens worden fotobonnen ingestuurd, die Ter Ellen onder ogen krijgt. Voor Tubantia werken 15 fotografen. Ter Ellen bepaalt in de ochtenduren welke fotograaf een bepaalde klus gaat doen. Dat gebeurt op basis van beschikbaarheid en kwaliteit. Hij kent de specifieke kwaliteiten van iedere fotograaf op z’n duimpje.

In de middaguren hangt hij zelf een camera om z’n nek. Zijn credo is: ‘Een dag niet gefotografeerd is een dag niet gewerkt. ,,Onderweg heb ik dezelfde technische mogelijkheden als op kantoor. Fotografen die op pad zijn sturen zelf hun foto’s zo snel mogelijk door, want we willen onze verhalen zo snel mogelijk online publiceren. Met een laptop op schoot selecteert een fotograaf aan de kant van de weg, in de auto, de foto’s die hij net gemaakt heeft, bewerkt ze en stuur ze dan door. De foto’s van alle fotografen komen samen in een Beeldbank. Ik bekijk in de Beeldbank de kwaliteit van de foto’s en stuur af en toe bij. Ook hou ik in de gaten of er spoedklussen bij zijn gekomen.’’

Hij heeft het mooiste vak van de wereld, vindt hij. ,,Je bent met mensen bezig, in alle lagen van de bevolking. En je hebt het voorrecht om overal even te gaan snuffelen. Het is avontuurlijk werk, al kom ik niet elke dag met een verhaal thuis hoor! Toch blijven sommige klussen hem wel langer bij. Het vreselijke dakdrama in de Grolsch Veste bijvoorbeeld. ,,Toen het ongeval gebeurt was, werd het stadion hermetisch afgesloten. Ik was snel ter plekke en zag dat er nog een deurtje van het supportersvak openstond. Ik ben naar binnen gegaan en heb twee minuten lang gefotografeerd. Toen werd ik door de stadionmanager resoluut weggestuurd. Ik mocht niet fotograferen en werd van huisvredebreuk beticht. Mijn camera werd schoongeveegd, maar het geheugenkaartje had ik snel in m’n schoen gestopt. Ik had maar één doel voor ogen: dit dramatische ongeval moest zo snel mogelijk online. In samenspraak met de hoofdredacteur en met juridische zaken hebben we de foto’s gepubliceerd. Lezers willen weten wat er is gebeurd. En het is onze journalistieke taak en plicht om lezers op de hoogte te brengen. Het algemene belang gaat in zo’n situatie boven het persoonlijke belang. We hebben de foto’s geplaatst. En daarna de foto’s goed door kunnen verkopen aan andere media. Uiteraard hebben we geen foto’s van slachtoffers gepubliceerd. Dat is niet ethisch.

De definitie van een goede foto? ,,Dat is een technisch goede foto, die op je netvlies blijft staan. Een foto moet je pakken, moet blijven hangen in je geheugen. Bij het onderwerp: de landing op Normandië krijgt iedereen onmiddellijk een beeld voor ogen. De indringende foto’s van de vuurwerkramp blijven ook hangen. Die hakten erin. Maar het hoeft niet altijd heftig te zijn. In Tubantia stond recent een schitterende foto van onze fotograaf Rikkert Harink, die wekelijks voor de zaterdagkrant het DNA van Twente in beeld vastlegt. Dat levert elke week een pakkende foto op, waar we hele goede reacties van lezers op krijgen. De foto: De zusters van Denekamp was echt een juweeltje, die vast en zeker nog lang op ons netvlies blijft staan.

Binnen de journalistiek bestaan verschillende genres. Binnen de fotografie dus ook. Elk genre vraagt z’n eigen aanpak. Bij nieuwsfotografie is timing erg belangrijk. Nieuws komt en gaat snel. Beeld voor een reportage vraagt om meer tijd, om de diepte in te kunnen gaan. Voor een foto bij een interview moet de fotograaf zijn mensenkennis inzetten. Datzelfde geldt voor het maken van een persoonlijk portret. Een fotograaf moet keuzes maken; wordt het een bescheiden portret? Of juist een uitbundig portret. Dan heb je nog sportfotografie, waarbij focus heel belangrijk is. Een fotograaf heeft vaak maar een paar seconden om het juiste beeld te schieten.

Sinds de komst van internet is er een nieuwe vorm van fotografie bijgekomen; de 112-fotografie. Waardevol, vindt Ter Ellen. Hij maakt er graag gebruik van, want foto’s van ongevallen of andere calamiteiten worden vooral online heel goed bekeken. Maar hij plaatst ook kanttekeningen. ,,Een aantal jaren geleden werd 112-fotografie nog verzorgd door onze eigen fotografen. Die waren op de hoogte van de ethische regels die de krant hanteert. Welke dat zijn? Weten tot hoever je kunt gaan bij het vastleggen van een calamiteit. Een ongeval goed in beeld brengen, met respect voor slachtoffers. Nu wordt 112-fotografie vaak verzorgd door bureaus, die dit werk er in hun vrije tijd bij doen. Ze zijn vaak heel erg snel ter plekke en daar zijn we heel blij mee. Maar soms is een foto voor onze krant niet geschikt voor publicatie. Bijvoorbeeld omdat het beeld in strijd is met de wet op de privacy. Of simpelweg onvoldoende beeldkwaliteit heeft. We weigeren bij de krant foto’s om verschillende redenen. Het komt voor dat er bijvoorbeeld koeien in de sloot zijn geraakt en dat de 112-fotograaf een foto van een brandweerauto stuurt. Dat kan niet. Als er koeien in de sloot liggen, moeten er ook koeien op de foto staan.

Als er grote calamiteiten zijn, zoals een moordpartij, dan is de 112-fotograaf meestal het eerste ter plekke voor een snelle registratie, maar gaat er ook eigen fotograaf naar de plek des onheils om die extra laag toe te voegen. En ook omdat autoriteiten, zoals politie, nu veel meer dan vroeger de regie pakken en fotografen wegsturen bij calamiteiten. Jonge fotografen gaan vaak de discussie met autoriteiten aan. Mijn motto is: Eerst fotograferen, dan overleggen. Het ergste dat een fotograaf kan doen is het moment dat hij moet vastleggen voorbij laten gaan.”