Onderzoeksjournalistiek en persoonlijke verhalen komen samen in de reconstructie van de vuurwerkramp

Dus ja, Baard wilde wel een reconstructie maken, maar voelde ook onzekerheid en aarzeling. Hoe moest hij uit ál die informatie een reconstructie maken die niet alleen de feiten en de tijdstippen op een rij zette, maar die vooral de persoonlijke verhalen van mensen recht deed. ,,Als journalist ben ik altijd gefocust op feiten. Wie was waar en waarom. Maar voor deze reconstructie wilden we een verhaal dat niet uit droge feiten bestond, maar invoelbaar en tastbaar was. Een heel persoonlijk verhaal, dat de lezer mee laat lopen met de gebeurtenissen, zodat hij of zij kan voelen hoe 13 mei 2000 in Enschede is verlopen.”

Lucien Baard begon een week of drie geleden met zijn graafwerk in de dozen. ,,Ik had meer dan ik dacht”, zegt hij. ,,Er is waanzinnig veel gepubliceerd over de vuurwerkramp. Ik ben voor de reconstructie op zoek gegaan naar een lijn, een rode draad voor de lezer. Dat is cruciaal voor de leesbaarheid.’’ Baard koos twee personen die de reconstructie konden dragen: agent Jaap Knotter en wethouder Dick Buursink. Knotter, toen 23 jaar, was er op die 13e mei 2000 vanaf de eerste uitruk bij. Op het moment dat de ramp zich voltrok, duwde hij een moeder en haar kind tegen de gevel van een woning en ging als een menselijke muur voor hen staan om hen te beschermen. De woning werd weggeblazen, het dak viel over hen heen. Knotter pakte het kind op, maar viel en had even later geen idee waar het kind gebleven is. Hij werd overmand door schuldgevoel, schrijft Baard. Aan het einde van zijn reconstructie komen de lijnen weer bij elkaar en beschrijft de journalist hoe Knotter de moeder én het kind onverwachts terugziet op het politiebureau. En hoe hij het kind oppakte en danste van blijdschap.

De tweede lijn in de reconstructie loopt via wethouder Dick Buursink, die op 13 mei 2000 vanaf zijn balkon een zwarte rookwolk zag en even daarna, met z’n vrouw in zijn armen, de luchtdruk voelde die tegen hun flat sloeg. Hij sprong op z’n fiets richting stadhuis. Pas op maandag kan Buursink weer slapen, maar pas nadat hij zichzelf in slaap heeft gehuild.

Baard zocht voor de bijlage onder meer de familie Radjesh en Tjitra Jhanjhan op, die destijds op de voorpagina van de extra uitgave van de krant stonden. Hij ging ook op bezoek bij Denise, Sammy en Cecil Vinke, de drie dochters van dakdekker Henk Vinke, van wie na de vuurwerkramp nooit meer iets terug is gevonden. En hij interviewde Siem Bosman, wiens leven op 13 mei 2000 voor altijd veranderde. ,,Veel mensen geven aan dat ze de ramp verwerkt hebben, een plekje hebben gegeven. Maar er zit nog zóveel onverwerkt verdriet. Zoveel verscholen leed en pijn. Dat is voelbaar. Daar word je stil van”, zegt Lucien Baard.

Volgens Baard zijn nabestaanden bijna nooit aanwezig bij de herdenking van de vuurwerkramp, maar er slaat een zekere onrust toe in de stad als de datum 13 mei nadert. ,,De vuurwerkramp zit bij veel Enschedeërs onder de huid. Dat zie je bij Siem Bosman en zoon, bij de zoon van de brandweerman en bij de familie Jhanjhan. Ook de dochters van Henk Vinke hadden vooraf angst hun verhaal te vertellen. Maar achteraf lieten ze weten dat ze toch echt blij waren dat ze hun verhaal hebben gedaan.”

De reconstructie van Lucien Baard toont aan dat een goed opgebouwd archief goud waard is. Hoofdredacteur Martha Riemsma van Tubantia is trots dat er nu, 20 jaar na dato, eindelijk een digitaal dossier is opgebouwd over de vuurwerkramp. Tubantia heeft de extra editie, die de krant op zondag 14 mei 2000 uitbracht, laten digitaliseren. Daarnaast zijn er ook een aantal bijzondere verhalen en interviews uit de afgelopen twintig jaar opgenomen in het dossier. ,,In het jaar 2000 was het web nog zó onvolwassen. We hebben de afgelopen weken ingezet op het digitaal dossier en er met enkele mensen fulltime aan gewerkt. Daarmee hebben we een enorme slag geslagen. De krant heeft nu een heel goed digitaal dossier over de vuurwerkramp. Met een de reconstructie van Lucien Baard, het beeldmateriaal dat Carlo ter Ellen opdiepte uit archieven, oude verhalen die collega Rob Wissink boven tafel haalde en zelfs uit print overtikte om ze te kunnen digitaliseren én een prachtige longread, mooi gepresenteerd door onze online redactie. Het is een monumentaal archief geworden.”

Benieuwd naar de speciale bijlage ‘Twintig jaar later'? Klik hier en log in met uw mailadres.