Verslaggever Teun Staal blikt terug op de vuurwerkramp: ‘We sloegen wel een meter achteruit’

Teun Staal was destijds bij Tubantia werkzaam als redacteur Binnen-Buitenland, zijn vrouw Annette werkte bij dezelfde krant op de Nieuwsdienst. Annette was nét twee dagen met zwangerschapsverlof. Op die zaterdag de 13e mei, zes weken voor de geboorte van hun oudste zoon Luc, overlegden Teun en Annette met elkaar. Gaan we vandaag klussen in de babykamer? Of gaan we de stad in, wat spulletjes kopen en dan het terras op? Het werd het terras, want de zon stond hoog aan de hemel. Ze deden wat inkopen en legden even aan bij SamSam op de Oude Markt. ,,Op het terras rommelde het al een beetje, maar niet echt verontrustend”, kijkt Teun Staal terug. ,,We besloten naar huis te gaan, waren nét bij de onderdoorgang van de krokettenmuur, toen de grote, allesverwoestende klap kwam. Door de drukgolf werden we wel een meter achteruitgeslagen.”

Ze schrokken. Wat wás dat, een explosie bij een brand? Al snel kwam het gerucht dat het om de vuurwerkfabriek zou gaan. Annette wilde niet naar huis, uit angst voor giftige stoffen. Die zouden de baby kunnen schaden, ze ging liever met een vriendin mee. Teun wilde weten hoe hun huis erbij zou liggen. En hij wilde kijken of hij iets kon doen, voor de krant. Toen hij z’n straat inliep zag hij het al. Overal puin. Een enorm brokstuk steen op een meter van z’n auto. De oprit lag bezaait met dakpannen en puin. Hij liep zijn huis door, van onder tot boven. Er zaten scheuren in het kozijn en op de bovenste verdieping waren dakpannen weggeslagen en keek hij door een groot gat in het dak zo naar buiten. Na een kwartier stuurde de politie hem resoluut zijn huis uit. Hij moest vertrekken. Nu! Het gerucht ging destijds dat de nabijgelegen Grolschfabriek ook op ontploffen stond.

Teun Staal wijst er met klem op dat hij geen slachtoffer genoemd mag worden. Slachtoffers, dat zijn de mensen die bij de ramp zijn overleden. En ook de families die een naaste hebben verloren. ,,Wij waren gedupeerden. Maar dat neemt niet weg dat de vuurwerkramp een grote impact op ons heeft gehad. We hadden totaal geen idee waar we naartoe moesten. En dat terwijl Annette hoogzwanger was. De nacht brachten we bij een vriendin door. De dag erna, zondag 14 mei, gingen we naar de Diekmanhal om te melden dat we nog in leven waren, maar we hoorden ter plekke dat niet nodig was. We besloten een taxi te nemen en naar mijn schoonouders in Brabant te vertrekken. Later kwam ons via familie ter ore dat we als vermiste personen stonden genoteerd. Dat hebben we snel rechtgezet.”

Vanuit Brabant legden Teun en Annette contact met collega Hanny ter Doest. Haar broer werkte bij de politie en was in het rampgebied aanwezig. Ze wilde wel vragen of hij even hun huis, dat Teun halsoverkop moest verlaten, wilde inspecteren. ,,De voordeur stond gewoon open. De agent somde de schade aan het huis op, terwijl Annette door de telefoon het glas onder zijn voeten hoorde kraken.” Hun huis had 175.000 gulden schade, bleek achteraf. Het herstel van de woning zou een drama worden. Een ramp na de ramp, noemt Staal het. Een verzekeringsman kwam de schade opnemen en noteerde slechts drie herstelpunten. ,,Annette en ik hadden ons het zwangerschapsverlof heel anders voorgesteld. Een dag vóór de bevalling lagen we nog met de verzekeraar in de clinch.”

Op 19 juni 2000 beviel Annette in het ziekenhuis in Enschede van zoon Luc. Ze konden na afloop niet naar hun eigen huis, maar betrokken een tijdelijke woning een eindje verderop, in de zuidelijke stadswijk de Stroinkslanden, aan de andere kant van Enschede. Zeven maanden later, net voor kerst, konden ze hun eigen, herstelde woning weer betrekken.

Journalistieke bloed kriebelt, waar je ook bent. Vanuit de woning van zijn schoonouders in Brabant belde Staal destijds naar de collega’s bij de krant. Hij was een poosje niet inzetbaar, maar Annette en hij wilden wel wat op papier zetten voor publicatie. Hun verhaal verscheen op 23 mei 2000 in Tubantia, met als kop: ‘Ramptoeristen op tuinhekje, bevallen in kapot huis’.

Annette Toonen werd later freelance journalist en schreef meerdere verhalen over de vuurwerkramp, onder meer voor het NRC. Ook Teun Staal maakte af en toe, in een weekenddienst, een artikel over de ramp. ,,Collega Lucien Baard is bij Tubantia de aangewezen persoon als het gaat om artikelen over de vuurwerkramp. Niemand kent het dossier beter dan hij. Hij is met afstand de expert. Voor veel collega’s fungeert hij als wandelend vuurwerkramparchief.” Staal verwijst naar de Z-bijlage van zaterdag 9 mei, waarvoor Lucien Baard een groot aantal verhalen maakte. ,,Echt een hele goede bijlage”.

Zoals gezegd schrijft Teun Staal zelf amper over de vuurwerkramp. De laatste keer was in het najaar van 2019. Hij schreef voor de column Zijdelings op de Enschedese editiepagina over 9/11 Memorial in New York. ,,Wat 9/11 voor New York en de wereld is, is de vuurwerkramp voor Enschede. Toch zijn wij buitengewoon karig. We hebben een monumentje op de Lasonderbleek, maar we zouden er een hele etage in de Museumfabriek voor moeten reserveren. In Enschede mogen we de vuurwerkramp echt een steviger plek geven dan de afgelopen 20 jaar.”

Eén ding wil hij graag stellen. Slachtoffer van de vuurwerkramp is hij niet. Gedupeerde wel.