Verborgen kelder wordt droomhuis

’Nieuw gebruik - oud gebouw’ is dit jaar het landelijke thema van de Open Monumentendag, dat in het weekend van 10 en 11 september wordt gehouden. Het draait om de vraag welke nieuwe functies je aan monumenten kunt geven om ze zo te behouden. Juist de beperktheid van de mogelijkheden vormt een bedreiging voor veel bestaande gebouwen. In Ruurlo heeft Jan Schippers geluk gehad: hij vroeg een bouwvergunning aan voor het ombouwen van een voormalige reinwaterkelder tot woning, net voordat de gemeente Berkelland vanwege de verwachte bevolkingskrimp geen nieuwe bouwaanvragen meer in behandeling nam.

Architect Eelco Schuijl uit Borculo erkent dat de bouwstop het in de praktijk lastig maakt om veel bijzondere gebouwen te kunnen redden. “Je moet de bestemming van gebouwen wijzigen als je ze herbestemt. Als er dan geen woningen bij mogen komen, valt een voor de hand liggend gebruik weg.” Schuijl, die werkt bij Studio Groen+Schild in Deventer, is gespecialiseerd in herbestemming van gebouwen. Hij kwam in contact met Schippers en inmiddels werken de twee samen aan een onvergelijkbaar project: het ombouwen van een voormalige waterkelder van de WOG (Waterleidingsmaatschappij Oostelijk Gelderland) tot woning.

Schippers: “Ik wandelde hier wel eens en ik wist dat de kelder niet meer in gebruik was. Ik fantaseerde over hoe je er iets moois van zou kunnen maken. Ik stuurde waterbedrijf Vitens een mailtje en kreeg te horen dat het object bij inschrijving verkocht zou worden. Samen met mijn broer heb ik ingeschreven en we bleken de hoogste bieders. Inmiddels ben ik alleen eigenaar.”

Het is aardedonker in de reinwaterkelder. Slechts een ronde, tachtig centimeter wijde opening geeft toegang tot de half ondergrondse betonnen doos. De in 1973 gebouwde reinwaterkelder had - zonder water - in de periode van de Koude Oorlog ook dienst kunnen doen als bunker: in ieder geval zijn de 22 centimeter dikke betonnen wanden en dak stevig genoeg. Er na gedeeltelijke uitgraving ramen in zagen, is in elk geval niets voor een doe-het-zelver. Maar ook het dak moet eraan geloven: een centraal deel van het dak wordt verwijderd om een patio-achtige opening te creëren om zo licht in het object te halen. Bovenop komt een bescheiden opbouw, maar de oorspronkelijke kelder bepaalt de vorm en de maat van het toekomstige droomhuis.

Schippers wil het huis zo klimaatneutraal-mogelijk maken. “Nu al is het hier in de winter aangenaam zacht en ‘s zomers lekker koel. Maar natuurlijk wil ik wel iets met zonnepanelen doen, ook al zitten we hier in een bos.”

”Ook aan de akoestiek moet wat worden gedaan”, zegt Schuijl met een lach. Elkaar tijdens het gesprek in de rede vallen, gebeurt niet: te lawaaiig in de galmende kelder. Schippers demonstreert door in zijn handen te klappen hoe het geluid dertien seconden blijft echoën in de kelder. “Dat gaat je gauw vervelen”, voorspelt hij. “Aan verlaagde plafonds zullen we niet ontkomen.”

Hoewel de verbouwing nog moet beginnen, doen de opdrachtgever en de architect op zaterdag 10 september wel mee aan de Berkellandse editie van Open Monumentendag. Schippers hoopt zo dorpsgenoten ervan te overtuigen dat zijn plannen de rust in de groene long aan de noordkant van het dorp minimaal aantast. “Het bos blijft toegankelijk voor iedereen.” En wijzend naar graffiti op de achterkant van het pompgebouw: “De overlast door hangjeugd zal wel verminderen als we hier eenmaal wonen.”

De tot woning te verbouwen reinwaterkelder ligt aan de Brouwershoekweg 29 in Ruurlo. Publiek is zaterdag 10 september in het kader van Open Monumentendag welkom tussen 10.00 en 13.00 uur.