Wonen in de wereldberoemde kubussen van Hertzberger in Apeldoorn

Vastgoedbedrijf Certitudo Capital en de gemeente Apeldoorn willen van de voormalige thuisbasis van de verzekeraar een bijzonder stuk binnenstad maken. Centraal staat het kantoorcomplex dat architect Herman Hertzberger ontwierp. Alle gebouwen die daar later aan zijn toegevoegd, gaan tegen de vlakte. Daarvoor komt een grote woontoren terug. De omgeving moet parkachtig worden. Welke functies er in het Hertzberger-complex zelf komen, staat nog niet vast. De insteek is een deel om te vormen tot woningen, en een deel tot kantoorruimte. Ook het woord ‘hotel’ is gevallen. Certitudo is momenteel druk aan het tekenen en rekenen over die invulling.

Vooruitlopend op de volledige herontwikkeling worden alvast drie kubus-torens verbouwd tot woningen. Het architectenbureau waarmee het vastgoedbedrijf samenwerkt, AHH Architecten, wil die woningen aan de kant van de PWA-laan/het Amaliapark realiseren. De betonnen structuur blijft intact, de raampartijen worden vervangen door puien die op een of andere manier open kunnen.

Het zullen loft-woningen worden: open ruimtes die naar eigen inzicht in te delen zijn. Met veel glas en dus veel daglicht. Het dak verandert in een terras. ,,Waar nu alleen maar tegels zijn, is straks 81 vierkante meter daktuin’’, beschrijft Laurens Jan ten Kate van AHH Architecten. Dat is het bureau dat door Herman Hertzberger is opgericht.

De commissie ruimtelijke kwaliteit (crk), het orgaan dat de gemeente Apeldoorn zwaarwegende adviezen geeft over bouwplannen, is verdeeld over het plan. Het internationaal bekende complex is door de gemeente als ‘topmonument’ aangemerkt en het is nadrukkelijk in beeld voor een plek op de lijst met rijksmonumenten.
Alle reden om heel omzichtig te werk te gaan, vinden de crk-leden die zich bezighouden met monumenten. De eerste ingrepen juist aan de straatkant doorvoeren is wat hen betreft te riskant. Zou een aanpassing aan de andere kant - de zuidzijde, langs het spoor en Laan van de Mensenrechten - niet minder opvallend en dus beter zijn? Wat betreft AHH en Certitudo is dat niet logisch. Aan de spoorzijde is er meer geluid, daarom is die kant in beeld voor kantoorfuncties. Bovendien, stelt architect Ten Kate, is juist het zicht aan die zuidzijde het meest iconisch. Het meest tekenend voor de oorspronkelijke opzet, het beroemde toonbeeld van structuralisme.

Het plan voor de proefwoningen ziet er prima uit, zeggen ook de monumentendeskundigen. ,,Maar als het mis gaat, gaat het mis voor het oog van iedereen.’’ Koudwatervrees, vinden hun collega-crk-leden. ,,Ja, het is spannend, maar dat is het avontuur dat we aangaan. Wat kan er mis gaan?’’ De uitkomst is nu dat de crk meegaat in het idee aan de centrumkant te beginnen, onder de voorwaarden dat er detailtekeningen van de uitwerking op tafel komen en dat de uitvoering goed wordt gevolgd. 

Een geruststelling voor AHH architecten. Hertzberger zelf wil niets liever dan dat zijn CB-complex een nieuwe functie krijgt. Het zou voor hem de ultieme bevestiging van zijn filosofie zijn: dat een goed gebouw voor meerdere doelen geschikt te maken is. Vandaar dat de 86-jarige zich zeer betrokken voelt bij zijn CB-complex, en nog geregeld in Apeldoorn komt kijken en meepraat. Het idee dat een monumentale status die ontwikkeling in de weg zit - omdat hij ‘CB’ nou eenmaal zo knap heeft bedacht - frustreert alleen maar. Nieuw leven op dit terrein, zijn beroemdste geesteskind, zou de kers op de taart zijn.