Jelmer leert wereld een lesje: onderwijs kan zóveel beter

Het gekwek is bijna nog luider dan in een klas vol kinderen. Maar deze keer zijn het de leraren die het enorme volume produceren. In een zaaltje in een particuliere school in Dubai zitten tientallen leerkrachten uit de hele wereld bij elkaar. De Utrechtse docent Jelmer Evers (42) zit ertussen, druk pratend met een Nigeriaanse collega. Maar ze moeten stil zijn, want ze volgen een workshop over het gebruik van sociale media. ,,Oh, maar dat ken ik wel. Ik heb tijd om te praten.''

Dubai, het klinkt exotisch. Dat is het ook. Met de megahoeveelheid exorbitante wolkenkrabbers, opgespoten eilanden voor de kust, temperaturen van rond de 30 graden. Toch is de Utrechtse docent hier niet om te genieten van Dubai. Hij presenteert vandaag zijn vierde boek, Onderwijs in de Vierde Industriële Revolutie: Aan de rand van de Afgrond, aan een publiek met internationale bobo's die voor het Global Education & Skills Forum (GESF) zijn afgereisd. Letterlijk uit alle delen van de wereld zijn dit weekend leraren, (oud)politici en educatieve bedrijven bijeen om van elkaar te leren en te ontdekken hoe het beter kan in het onderwijs. ,,Hier zijn bijvoorbeeld twee collega's uit Oeganda van wie we echt veel kunnen leren. Daar zijn weinig medische voorzieningen, niet genoeg eten, kunnen ouders niet lezen en schrijven. Zij worden heel erg betrokken bij de scholen. Daar moet het, omdat de nood hoog is. Maar het zou voor ons ook goed zijn. Bovendien wíllen we met zijn allen meer ouderbetrokkenheid.''

Jelmer Evers is geen doorsnee leerkracht. Hij vliegt de hele wereld over om in contact te komen met leraren. Want hij is activistisch, voelt zich ergens ook een wereldverbeteraar. ,,Als we alle leraren internationaal verbinden, kunnen we iets heel sterks neerzetten om écht goed onderwijs voor onze leerlingen te creëren.''

Want als er iets is waar deze docent achter is gekomen, is het wel dat onze 'Nederlandse' onderwijsproblemen allesbehalve Nederlands zijn. De drang om maar zoveel mogelijk te meten met toetsen, de mal waar de leerlingen tijdens hun schoolcarrière door moeten, de druk om op internationale lijstjes met de beste onderwijsprestaties te komen; ze zijn in bijna alle landen aan de orde van de dag. ,,Als we weten dat toetsen eigenlijk niet goed zijn voor leerlingen, waarom doen we ze dan? We zijn leraar geworden voor die kinderen.''

Als docent begon het tien jaar geleden al aan Evers te knagen. ,,Ik was geschiedenisdocent, maar keek ook veel meer naar wat kinderen nodig hebben. Ik probeerde relaties met de leerlingen op te bouwen, ze echt te zien. Als een kind zich vervelend gedroeg, strafte ik diegene niet direct, maar probeerde ik te achterhalen waarom hij of zij zich zo uitte.'' Ondanks dat hij op een vernieuwende school in Utrecht voor de klas stond, voelde hij zich niet vrij om écht de lessen te geven die hij wilde. Ook deze school moest aan strakke inspectieregels voldoen, waardoor de leerlingen bijvoorbeeld geen strippenkaart voor vrije dagen mochten.

Evers: ,,Toen dacht ik: er klopt iets niet. Dit hele systeem waarin we zitten klopt niet. Ik was oprecht verbaasd en boos. Het zou moeten gaan om de vraag of wat we doen, goed is voor de kinderen. Op onze school zágen we dat wat we deden goed was voor de leerlingen, maar toch mochten we niet alles doen dat we wilden.''

Precies daarom is de docent op een missie. Zie hem als een zendeling die knokt voor beter onderwijs. Een missionaris die leraren overal op de wereld met de neuzen dezelfde kant op wil krijgen. En ja, dat is nogal wat. ,,Ik weet het, er spelen internationaal zulke sterke krachten. We kunnen het in ons land wel op orde krijgen, maar dan blijft de druk van buiten bestaan. Als we geen tegenbeweging creëren, zitten we straks met een Amerikaans systeem van toetsdrang, competitie en eenheidsworst.''

Als de leraren overal ter wereld weer hun eigen lessen gaan draaien en goed kijken naar wat leerlingen nodig hebben, komt dat de kinderen ten goede, betoogt Evers. Ze krijgen meer motivatie in de klas en ruimte om zich te ontwikkelen zoals ze dat zelf willen.

En dus staat hij vandaag in het wereldberoemde hotel Atlantis The Palm in Dubai om zijn missie een stapje verder te brengen en zijn nieuwste boek in de schijnwerpers te zetten. Volgende week staat hij dan weer in Portugal, waar hij zijn boek aan ministers uit onder meer Duitsland, Singapore en Engeland overhandigt. En al die ervaringen neemt hij weer mee de klas in, naar zijn leerlingen, die hij wekelijks nog twee dagen geschiedenisles geeft. Evers: ,,Ik liet de leerlingen laatst mijn boek zien. Ze waren echt onder de indruk. Zo laat ik ze zien dat de wereld groter is en dat je ook als leraar meer kunt dan alleen binnen de school blijven.''