Kabinet bijeen voor crisisoverleg, wat kan Den Haag doen?

Aanwezig zijn de demissionair premier Mark Rutte en ministers Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretarissen Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) en Raymond Knops (Binnenlandse Zaken). Minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) woont het overleg digitaal bij.

CDA en GroenLinks willen dat het overstromingsgebied in Zuid-Limburg wordt uitgeroepen tot rampgebied. Op die manier kan de overheid volgens hen sneller en meer hulp bieden aan het getroffen gebied.  De twee partijen stellen daarover spoedvragen aan het demissionaire kabinet. 

Ze steunden ook een oproep van de Valkenburgse burgemeester Daan Prevoo, die wil dat het kabinet de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) in werking stelt. ,,De schade is niet te overzien”, zegt Prevoo. Volgens hem gaan herstelwerkzaamheden nog weken duren. Als de situatie inderdaad wordt uitgeroepen tot ramp - en de kans daarop lijkt groot - dan kan de Wts dus worden ingezet. De overheid zal dan een groot deel van de schade vergoeden. Het gaat dan om schade die niet te verzekeren viel.

Volgens Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, is de schade nu in eerste instantie een kwestie tussen bewoners en de verzekering. In speciale gevallen kan de overheid er inderdaad voor kiezen om schade te compenseren. ,,Dat kan bijvoorbeeld als er sprake is van een duidelijke overmachtssituatie, of als de overheid echt iets aan te rekenen is.’’

Verzekeraar Interpolis heeft sinds dinsdagavond ruim vierhonderd meldingen binnengekregen van schade door wateroverlast in vooral Limburg. Interpolis noemt de ernst en het relatief kleine gebied van waaruit de meldingen komen ‘uitzonderlijk’.  Interpolis verwacht dat het aantal meldingen nog verder oploopt, mede doordat de regenval nog aanhoudt.

Voor nu hebben de hulpdiensten in Limburg de handen vol om de situatie enigszins beheersbaar te houden. Kan de Rijksoverheid daar ook iets in betekenen? Daarvoor zijn diverse opties, legt Voermans uit. Het uitroepen van een noodtoestand ligt daarbij niet voor de hand. ,,Dat is bij het hoogwater van 1995 ook niet gebeurd. Anders dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten is het uitroepen van de noodtoestand in Nederland niet noodzakelijk om hulp naar Limburg te kunnen sturen of om bepaalde maatregelen te nemen. Daarbij brengt zo'n middel een element van paniek. Daarom wordt er in Nederland vaak voor gekozen om het op een andere manier te doen. Dat was bij de coronacrisis ook zo. Toen zijn er noodmaatregelen genomen via een beroep op de Wet publieke gezondheid.”

_{Tekst gaat verder onder graphic}

In 1995 werd onder meer in de provincie Gelderland gebruik gemaakt van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag, ofwel de ‘Triple B-G’. ,,Die biedt lokale overheden bijvoorbeeld de mogelijkheid om tot evacuatie van bepaalde gebieden over te gaan, of om een avondklok in te voeren. De wet is bedoeld voor grote rampen, waar veel spoed bij komt kijken. Dan kun je met deze wet heel snel noodbevoegdheden gebruiken. Daarvoor moet de wet wel 'aangezet’ worden.”

Of daarover in Den Haag al gesproken wordt, is onduidelijk. Vooralsnog handelen burgemeesters bij bijvoorbeeld evacuaties op basis van de noodbevoegdheden (artikelen 175 & 176) uit de Gemeentewet. Die geeft elke burgemeester de mogelijkheid bepaalde acties in gang te zetten in geval van rampen of gevaarlijke situaties. Burgemeester Prevoo deed dat bijvoorbeeld toen hij vanochtend een noodbevel uitvaardigde voor de evacuatie van kwetsbare ouderen die weigerden hun ondergelopen woning in Valkenburg te verlaten.

Het voordeel van de bovengenoemde ‘Triple B-G', zegt Voermans, is dat je het dan voor het hele gebied in een keer goed regelt én dat ook gemeente-overstijgende maatregelen mogelijk worden. ,,Dan kun je bijvoorbeeld ook het verkeer tussen gemeenten in beperken. Als deze crisis langer gaat duren, zal hier in Den Haag over nagedacht worden.” 

Kijk hier onze trending nieuwsvideo's: