Demonstratie tegen het beleid van de Turkse regering, die de Armeense genocide nog altijd ontkent. © ANP

Kamer erkent voor het eerst zonder reserve Armeense genocide

De Tweede Kamer gaat voor het eerst zonder omhaal de Armeense genocide erkennen. Ook zal op regeringsniveau de herdenking van de gebeurtenis komende april – en daarna elke vijf jaar - worden bijgewoond in Armenië.

Edwin van der Aa 16-02-18, 03:59 Laatste update: 16-02-18, 11:07

Volgende week zal een Kamermeerderheid – in ieder geval bestaand uit regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie – onomwonden in een motie spreken over de Armeense genocide, bevestigt indiener Joël Voordewind (ChristenUnie).

Voordewind noemt de erkenning vanuit het parlement ‘een duidelijk signaal naar nabestaanden en waarschuwing aan potentiële daders’ bij huidige kwesties. Zo steunt de hele coalitie ook een motie om de VN-Veiligheidsraad bij te staan in het benoemen van genocide door strijders van ISIS.

Massamoord

Het erkennen van wreedheden uit het verleden kan nooit gegijzeld worden door de huidige verhoudingen
Sjoerd Sjoerdsma, D66

De Armeense genocide is de naam voor de massamoord op anderhalf miljoen Armeniërs, die in 1915 begon onder de Ottomaanse heerschappij. De gebeurtenis is na de Holocaust de meest bestudeerde vorm van genocide. Veruit de meeste wetenschappers zijn het erover eens dat er sprake was van georganiseerde volkerenmoord.

,,Hier wordt al lang in de Kamer over gesproken en het moet nu maar eens duidelijk overkomen waar ons parlement staat”, zegt D66’er Sjoerd Sjoerdsma. ,,Als diplomaat in Soedan heb ik kunnen zien hoe erg volkerenmoord is en de eerste stap naar nieuwe genocide is het ontkennen van oude genocide. Naast Rwanda en de Holocaust is de Armeense genocide de bekendste, dus moeten wij ook geen blad meer voor de mond nemen.”

Tegenmaatregelen

Meerdere landen – zoals Frankrijk - hebben inmiddels officieel erkend dat het gaat om genocide, maar de huidige Turkse regering spreekt nog altijd over de Armeense kwestie, omdat het zou gaan om een strijd waarin aan beide kanten veel slachtoffers zijn gevallen. Erkenning van genocide door het Duitse parlement leidde eerder tot tegenmaatregelen vanuit Ankara.

Toch is Sjoerdsma (D66) daar niet bang voor. ,,Om heel eerlijk te zijn, het erkennen van wreedheden uit het verleden kan nooit gegijzeld worden door hoe verhoudingen nu zijn. Het is begrijpelijk een gevoelige kwestie voor de Turken, maar we laten ons niet censureren via intimidatie of andere sancties.”

Slechte verhoudingen

De behoedzame lijn van onze regering blijft dan wel intact, maar voor de erkenning van evident historische feiten hebben wij de Turken niet nodig
Han ten Broeke, VVD

De onomwonden erkenning van de volkerenmoord door het Nederlandse parlement komt op een moeizaam moment, omdat de verhoudingen tussen ons land en Turkije momenteel slecht zijn. Eerder deze maand trok Nederland nog zijn ambassadeur in Turkije officieel terug omdat gesprekken met Ankara over het slepende conflict tussen de twee landen opnieuw niks hebben opgeleverd.

VVD-Kamerlid Han ten Broeke beseft: ,,Dit helpt niet bij de al getroebleerde relatie. Maar de erkenning is in lijn met een volkenrechterlijk advies dat er nu ligt. De behoedzame lijn van onze regering blijft dan wel intact, maar voor de erkenning van evident historische feiten hebben wij de Turken niet nodig.”

Ook Ank Bijleveld voorziet problemen. ,,Ongetwijfeld zal Turkije niet zo blij zijn met wat er is gezegd", aldus de minister van Defensie vanmorgen. Maar de Duitsers hebben in het verleden volgens haar op dezelfde manier met deze kwestie te maken gehad en 'dat is in the end ook weer goed gekomen'.

Kwestie

Het kabinet spreekt om diplomatieke redenen nog altijd standaard over ‘de kwestie van de Armeense genocide’ en dat blijft dus zo, is binnen de coalitie afgesproken. Volgens het regeerakkoord erkennen wij genocides na ‘uitspraken van internationale gerechts- of strafhoven, eenduidige conclusies volgend uit wetenschappelijk onderzoek en vaststellingen door de VN’.

Ingewijden melden dat er tijdens de formatie net zo lang onderhandeld is over deze passage als over de Palestijnse kwestie. De VN stelt namelijk geen genocides uit het verleden vast, maar wél huidige volkerenmoorden. Dus hoeft het kabinet geen nieuwe brug over. De formulering helpt wél bij bijvoorbeeld de Nederlandse erkenning van genocide door ISIS.