Kankermedicijn Keytruda blijkt werkzaam tegen meerdere types kanker

Keytruda heet het medicijn, met daarin de werkende stof pembrolizumab, wat nu voornamelijk wordt gebruikt bij de behandeling van melanomen (huidkanker) en bij longkanker. Amerikaanse onderzoekers kwamen op het idee het medicijn bij meerdere types kanker toe te passen na een mislukt experiment met een bijna identiek medicijn, nivolumab. Dit medicijn werd toegediend bij 33 patiënten met darmkanker, maar slechts bij één van hen sloeg de behandeling aan. Op miraculeuze wijze was de kanker bij deze patiënt volledig verdwenen.

Waarom sloeg dit medicijn bij deze patiënt wel aan en bij de andere niet? Het antwoord was te vinden in de genetische samenstelling van de tumor waar het medicijn op inwerkte. Naar aanleiding van deze ontdekking gingen de onderzoekers op zoek naar patiënten met dezelfde genetische mutatie. Deze groep bestond uit patiënten met uiteenlopende vormen van kanker: met tumoren in de alvleesklier, de prostaat, de baarmoeder of in de botten. Wat bleek? Van de 86 patiënten die meededen aan het nieuwe onderzoek, was bij 66 de tumor aanzienlijk geslonken. Bij achttien patiënten van hen was de tumor zelfs helemaal verdwenen.

De toepassing is zelfs zo uniek dat de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft besloten deze nieuwe indicatie van het medicijn te registreren, zodat deze vergoed kan worden. Behandeling met het middel is erg duur, het kost zo'n 156.000 dollar per jaar. In Nederland is een vergoeding vanuit het basispakket nog niet mogelijk voor mensen met het afwijkende eiwit. Dat zal nog zeker een halfjaar tot een jaar duren, denkt Schellens.

Om hoeveel mensen dat gaat kan hij niet exact zeggen. ,,Behandeling met pembrolizumab is succesvol in twintig tot veertig procent van de gevallen bij de grote kankersoorten, zoals longkanker en melanoom. Bij de nieuwe toepassing gaat het echter om veel kleinere aantallen van ongeveer drie tot vier procent van de kankergevallen. Dan gaat het in Nederland toch al gauw om enkele honderden patiënten per jaar die op deze manier behandeld kunnen worden.'' 

Succes van de behandeling is echter op de lange termijn nog niet gegarandeerd. ,,Het is zeker een nieuwe serieuze behandeling, die op de korte termijn succesvolle resultaten boekt'', beaamt Schellens. ,,Maar of het ook voor definitieve genezing zorgt, kunnen we over een jaar of tien pas zeggen.''