Koning ontvangt nieuwe vertaling van de Bijbel: ‘Niet progressief, wel correct’

De NBV21 is bijzonder omdat deze vertaling voortbouwt op de eerdere Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. ,,Deze versie van de Bijbel is zo’n twee miljoen keer verkocht, en wordt als standaard gebruikt in de meeste kerken”, legt woordvoerder van het NBG, Peter Siebe, uit. Het is dus niet zomaar dat de koning hem komt aannemen. 

Vergeleken met de vertaling uit 2004 zijn er zo'n 12.000 veranderingen aangebracht in de NBV21. ,,Deze veranderingen hebben we niet zomaar aangebracht. Na de presentatie in 2004 hebben we de lezers gevraagd om kritiek te geven op wat er staat, en dat is massaal gedaan. We hebben wel duizenden mails ontvangen van gelovigen, maar ook van mensen uit de literaire en historische wereld.” Met deze feedback en wetenschappelijke inzichten van nu, is geprobeerd een Bijbel te creëren die klopt met wat we nu weten van de oude tekst en de tijd waarin het geschreven is.

‘Niet alleen de Bijbel vóór, maar ook ván de 21e eeuw’, schrijft de NBG in een persbericht over de NBV21. Dat is ook een van de belangrijkste aspecten van de nieuwe vertaling, vertelt Siebe. ,,We hebben naar de oude teksten gekeken door de bril van onze tijd. Waar er vroeger bijvoorbeeld gekozen was voor een mannelijk woord, keken we nu of daar soms niet een vrouw bedoeld werd, of misschien zelfs allebei.”

Dat betekent niet dat complete teksten zijn aangepast naar onze huidige ideeën. ,,De Bijbel blijft een boek dat ter discussie staat, en dat is nou ook juist zo mooi. We zijn niet meegegaan met trends en hippe verschijnselen, maar hebben de tekst zo correct mogelijk vertaald met de inzichten die we nu hebben.” God zal dus niet ineens een vrouw zijn, maar waar in Prediker 7 bijvoorbeeld eerst alleen de vrouw als ‘simpel wezen’ wordt bestempeld, gaat het in de nieuwe vertaling om álle mensen die ‘simpel’ zijn. ,,De patriarchale aanname dat dit alleen over vrouwen zou gaan, hebben we niet meer. Met een nieuwe blik hebben we dit dus wel anders vertaald.” Progressief is het dus niet, correct wel.

Wat de vertalers van de NBV21 verder nog belangrijk vonden is het breder maken van het publiek dat de Bijbel leest. ,,Ons doel was het heropenen van de Bijbel voor velen die het boek gesloten hebben”, aldus Siebe. ,,Naast dat het gelovigen een houvast geeft in hun leven, is het ook gewoon een ontzettend mooi boek. Er zit poëzie in, proza, opsommingen en verhalen. Het biedt een spiegel aan de mensheid, maar die spiegel was in de oude vertaling soms nog wazig.”

Daarom was er ook veel aandacht voor de esthetiek en het taalgebruik. ,,Sommige momenten in de Bijbel vragen om bloemrijker taalgebruik dan wat we eerst hadden. Samen met schrijvers hebben we ervoor gezorgd dat de Bijbel nu ook een mooi boek is om te lezen. Ook hebben we moeilijk te begrijpen stukken wat verlicht. Zo snap je nu beter wat er staat, terwijl het ook nog correct is.”

Zo zijn stukken consistenter vertaald - woorden met meerdere vertalingen zijn nu ook daadwerkelijk telkens met hetzelfde woord vertaald - maar zijn bepaalde delen ook compleet veranderd om de lading beter over te brengen. Siebes favoriete verandering is het verhaal van Job: ,,Aan het einde van het verhaal heeft het titelpersonage niets meer en roept hij nadat hij God de schuld geeft in de oude vertaling ‘ik herroep mijn woorden’. In de nieuwe vertaling is dit vervangen met ‘Ik ben getroost, ondanks mijn ellende’. Dat verandert het hele verhaal.”

,,En nu moet ik snel gaan”, rondt Siebe af. ,,Ik kan niet te laat komen bij de koning.”

Kijk onze nieuwsvideo's in onderstaande playlist: