Koopkracht gaat herstellen maar armoede neemt ook toe, voorspellen rekenmeesters kabinet
Voor de doorsnee Nederlander gaat de koopkracht volgend jaar weer stijgen. Wel gaat in onze samenleving het aantal mensen dat met armoede kampt toenemen.
Tobias den HartogLaatste update:09-03-23, 11:41
Dat blijkt uit een raming van het Centraal Planbureau, een van de belangrijkste raadgevers van het kabinet.
Volgend jaar stijgt de koopkracht in doorsnee met 2 procent, dit jaar komt het op een klein minnetje uit, zeggen de rekenmeesters van het CPB. De beperkte koopkrachtdaling dit jaar heeft alles te maken met het steunbeleid van het kabinet, want de energieprijzen stegen flink (dalen nu weer) en er was forse inflatie. Daar staat, naast kabinetsbeleid, tegenover dat de lonen zijn gaan stijgen. Al met al zijn de cijfers rooskleuriger dan de ‘dramatische’ koopkrachtval die het CPB eerder voorzag.
Dit alles kan niet voorkomen dat de armoede in 2024 stijgt naar 5,8 procent van de bevolking, omdat een aantal tijdelijke kabinetsmaatregelen voor de laagste inkomens volgend jaar eindigen. Waar dit jaar zo’n 800.000 mensen onder de armoedegrens vallen, zullen dat er in 2024 bijna 1 miljoen zijn.
Stress en onzekerheid
In een eerste reactie noemt minister Carola Schouten (Armoedebeleid) de voorspelde toename van armoede ‘zeer zorgelijk’. ,,Armoede is meer dan een gebrek aan geld. Het zorgt ervoor dat je nooit zorgeloos bent. Dat iedere rekening die op de deurmat valt en de wekelijkse boodschappen voor de kinderen stress en onzekerheid geven.”
Door het wegvallen van tijdelijke overheidssteun stijgt komend jaar het aantal mensen onder de armoedegrens
CPB-directeur Pieter Hasekamp
Het kabinet kan de toename alleen voorkomen door gerichte maatregelen. Schouten zegt deze te onderzoeken. Uiterlijk op 1 juni, als de voorjaarsnota af moet zijn, moet daarover meer duidelijkheid komen. Ook minister Karien van Gennip (Sociale Zaken) ziet de noodzaak. ,,Ik maak me zorgen om deze ongelijkheid. We kunnen nog niet vooruitlopen op de besluitvorming, maar we werken er hard aan om te zorgen dat mensen de wind in de rug voelen.”
Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
Meer groei en armoede
De Nederlandse economie groeit in dit en volgend jaar overigens wel. Ondanks de inflatie, de zwakkere wereldhandel en de dalende huizenprijzen groeit de economie dit jaar met 1,6 procent en volgend jaar met 1,4 procent. Het CPB noemt het ‘aanpassingsvermogen’ van onze economie ‘opnieuw groot’. ,,Ondanks twee crises in drie jaar tijd is de economie ruim 5 procent gegroeid. De gevreesde faillissementsgolf na de coronacrisis is bijvoorbeeld uitgebleven. Ook in internationaal perspectief presteert de Nederlandse economie relatief goed.”
De arbeidsmarkt blijft krap, de werkloosheid loopt slechts licht op tot 4,1 procent in 2024.
CPB-directeur Pieter Hasekamp: ,,We zien herstel van koopkracht nu de inflatie daalt en de loongroei aantrekt. Maar door het wegvallen van tijdelijke overheidssteun stijgt komend jaar het aantal mensen onder de armoedegrens juist weer. Daarnaast zien we ook het overheidstekort de komende jaren verder oplopen. Dat pleit voor veel gerichtere steun dan nu het geval is.”
Onze excuses
Helaas kunnen wij deze social post, liveblog of anders niet tonen omdat het één of meerdere social media-elementen bevat. Aanvaard de social media-cookies om deze inhoud alsnog te tonen.
Zorg
Het CPB waarschuwt er andermaal voor dat de overheidsfinanciën op langere termijn reden zijn tot zorg. De staatsschuld blijft voorlopig binnen de perken, maar op lange termijn zou het begrotingstekort boven de toegestane grens kunnen gaan komen.
Momenteel lukt het de overheid nog niet om alle plannen uitgevoerd te krijgen, vooral door tekorten op de arbeidsmarkt. Maar zodra dat wel gaat lukken, komt het begrotingstekort jaar na jaar boven de binnen de EU afgesproken grens van 3 procent. Dat heeft alles te maken met de waaier aan plannen van dit kabinet. Bovendien gaat geld lenen duurder worden voor de staat, omdat de rente stijgt. Het CPB waarschuwde hier eerder al voor, maar het kabinet denkt dat dit in de toekomst kan worden bijgestuurd, maar vindt de uitgaven bijvoorbeeld op klimaat en stikstof, nu noodzakelijk.
Vakbonden geschrokken van rapport
Het is ‘gruwelijk en onbestaanbaar’ dat in een land als Nederland zoveel mensen onder de armoedegrens wonen. ,,Er moeten nu heel snel structurele maatregelen genomen worden, zoals het verhogen van het minimumloon naar 14 euro’’, zegt FNV-vicevoorzitter Kitty Jong in een reactie op het CPB-rapport.
Volgens Jong kiest de regering ervoor om de armoede niet aan te pakken. ,,Er is zoveel geld in Nederland, dit hoeft helemaal niet. Het is feitelijk een herverdelingsvraagstuk. Het kan toch niet zo zijn dat bedrijven miljarden winsten maken en er zoveel mensen in armoede leven.’’
Het verhogen van het minimumloon, van minder dan 11 euro nu naar 14 euro, komt de koopkracht ten goede, maar is ook goed voor de bedrijven, stelt de vakbondsvrouw. Ook de bijstandsuitkering en de AOW moeten volgens Jong omhoog. “Ook zouden tijdelijke maatregelen zoals de energietoeslag en de verhoging van de huurtoeslag en zorgtoeslag structureel gemaakt moeten worden. Met de maatregelen die tot nu toe genomen zijn wordt de armoede niet teruggedrongen.”
Het verhogen van het minimumloon, van minder dan 11 euro nu naar 14 euro, komt de koopkracht ten goede, maar is ook goed voor de bedrijven, stelt Jong. Ook de bijstandsuitkering en de AOW moeten volgens haar omhoog.
Ook CNV noemt de toenemende armoede ‘schrijnend’. Volgens de vakbond zou in een welvarend land armoede een taboe moeten zijn). ,,Zeker nu veel bedrijfswinsten door het dak gaan.”
CNV is al weken in verschillende sectoren aan het staken voor hogere lonen. ,,Dat is niet voor niets. Door de hoge inflatie komen vooral de lage inkomens niet meer rond. Juist voor die groep is een hoger loon cruciaal”, stelt Piet Fortuin, voorzitter van de vakbond.
Mensen met lage inkomens staan volgens hem nu in de rij bij de voedselbank en wonen in een koud huis omdat ze de energierekening niet meer kunnen betalen. Fortuin: ,,We roepen de overheid op om mensen in armoede te blijven ondersteunen. Dat kan prima betaald worden uit de bedrijfswinsten. Er is geld genoeg in Nederland. Het moet alleen wel bij de juiste mensen terechtkomen.’’
