Naar dit gedicht verwees de koning in zijn kersttoespraak

Willem-Alexander besteedde in zijn kerstspeech aandacht aan de felle discussie die de afgelopen maanden werd gevoerd over het aanbieden van excuses door Nederland voor het slavernijverleden. Premier Mark Rutte deed dat uiteindelijk afgelopen week. ,,De door de regering aangeboden excuses zijn het begin van een lange weg. Laten we elkaar blijven vasthouden, ook in heftige tijden met sterke emoties”, zei de koning erover.

Direct daarna verwees Willem-Alexander naar het gedicht Alles bewoonbaar. Rijneveld schreef dat gedicht nadat hij zelf in een controverse was beland. Rijneveld (31) zou het gedicht The hill we climb vertalen. Dat gedicht werd door de zwarte Amanda Gorman voorgedragen tijdens de inauguratie van president Joe Biden. Rijneveld zou het in het Nederlands vertalen, maar er ontstond ophef omdat er niet voor een zwarte vertaler was gekozen.

Rijneveld gaf daarop de opdracht terug en schreef een eigen gedicht. De koning citeerde de laatste regels ervan in zijn kersttoespraak. Hieronder staat het hele gedicht.

Marieke Lucas Rijneveld koos er begin dit jaar voor de voornaamwoorden hij en hem te gebruiken. De dichter gaf eerder al aan zich qua gender niet helemaal man of vrouw te voelen, maar een ‘tussenmens’. De schrijver won in 202 als eerste Nederlandse auteur de prestigieuze, internationale Booker Prize. Hij kreeg die voor zijn boek De avond is ongemak.

Nooit het verzet kwijtgeraakt, het oergewoel in lief en leed, of toegegeven aan de kanselpreek, aan Het Woord over wat goed of fout, nooit te lui geweest om op te staan, om tegen alle bullebakken in te gaan en met geheven vuisten de hokjesgeest bevechten, tegen de rellen in je hoofd van het niet-weten, om de onmacht met het stierenrood in je ogen te temperen, of met rotsentrots altijd je eigen zin te verkondigen, toe te kijken hoe iemand tot moes en het laatste restje waardigheid te zien wegsijpelen, je bent tegen schedelmeten, tegen knechtschap, tegen alle hoekigheid van de mens.

Nooit het verzet kwijtgeraakt, de kiem van de ontworsteling, je afkomst draagt een rouwkleed, je afkomst had gelukkig een vluchtstrook, niet dat je over alles mee kunt praten, dat je altijd ziet hoe het gras aan de andere kant soms dor en minder groen – het gaat erom dat je je kunt verplaatsen, dat je de verdrietzee achter andermans ogen ziet liggen, de woekerwoede van heb-ik-jou-daar, je wilt zeggen dat je misschien niet alles begrijpt, dat je vast nooit helemaal de geraakte snaar vindt, maar dat je het wel voelt, ja, je voelt het, ook al is het verschil duimbreed.

Nooit het verzet kwijtgeraakt, en toch inzien wanneer het niet jouw plek is, wanneer je moet knielen voor een gedicht omdat een ander het beter bewoonbaar maakt, niet uit onwil, niet uit verslagenheid, maar omdat je weet dat er zoveel ongelijkheid, dat er nog steeds mensen achtergesteld, jij wilt juist verbroedering, je wilt één vuist, en wellicht is je hand nu nog niet krachtig genoeg, of moet je eerst die van de ander vastpakken om te verzoenen, moet je daadwerkelijk de hoop voelen dat je iets doet wat de wereld zal verbeteren, al moet je dit niet vergeten: kom na het knielen weer overeind en recht samen de rug.