Nederland narcostaat? Achter xtc-pilletje zit miljardenindustrie

Dit bedrag, hoger dan de jaaromzet van bedrijven als Philips en Albert Heijn, is te beschouwen als de bijdrage van Nederlandse synthetische-drugscriminelen aan de illegale wereldeconomie. Een flink deel van het geld - geschat wordt zo'n drie tot vijf miljard - verdwijnt in de zakken van de Nederlandse drugscriminelen zelf, aldus het onderzoek onder leiding van prof. dr. Pieter Tops.

Voor het eerst is berekend wat er in Nederland wordt verdiend aan de synthetische drugs. Volgens de onderzoekers is 18,9 miljard een voorzichtige schatting. Het bedrag ligt waarschijnlijk beduidend hoger.

Volgens de onderzoekers vormen synthetische drugs een nationaal probleem met internationale consequenties voor de positie en het imago van Nederland. ,,Het is alleen met voldoende, volhardende en toegewijde capaciteit en een constant brede internationale aanpak te bestrijden. Daaraan heeft het de afgelopen jaren ontbroken'', concluderen ze.

De mondiale toppositie is onder meer te verklaren omdat Nederland vanwege de ligging en infrastructuur een ideaal vestigingsklimaat heeft voor criminelen. Ook de tolerante houding in Nederland ten opzichte van gebruik en productie van synthetische drugs speelt een belangrijke rol. Ondanks het feit dat er af een toe een xtc-lab wordt opgerold, zijn er te weinig opsporingsambtenaren die strafrechtelijk onderzoek verrichten, waardoor de pakkans laag is. En de strafmaat is laag.

De georganiseerde drugscriminaliteit leidt echter tot veel geweld. De brede aanpak ervan zou volgens de onderzoekers daarom topprioriteit moeten zijn voor de Nederlandse regering.

Minister Ferd Grapperhaus (Justitie) geeft toe dat er onvoldoende prioriteit aan de aanpak van drugscriminaliteit is gegeven. ,,Zo eerlijk moeten we wel zijn", zei hij op NPO Radio 1. ,,Ik vind dit een van de grootste prioriteiten voor mij als minister van Justitie om hier de komende jaren echt hard tegenin te gaan." Grapperhaus zegt dat dit kabinet ervoor zorgt dat er elk jaar 1.100 agenten bijkomen. ,,Dat betekent dat we ook echt willen gaan inzetten op specialistische kennis op dit punt, want daar adviseert het rapport ook het een en ander over."

Daarnaast heeft het kabinet 100 miljoen uitgetrokken voor een ondermijningsfonds. Dat geld is met name bedoeld om de synthetische drugsproductie tegen te gaan en dan 'gewoon keihard die hele criminele economie wat dat betreft op te gaan rollen', zei Grapperhaus.

Onderzoeker Tops constateert dat Grapperhaus het probleem serieus neemt en er ook echt werk van wil maken. Maar volgens hem is er meer nodig. Zo moeten niet alleen de politie, maar ook het Openbaar Ministerie en de rechtbanken meer mensen krijgen. Het gaat volgens Tops ook niet alleen om geld. Zo zou bijvoorbeeld China aangesproken kunnen worden op de export van grondstoffen, want de meeste chemicaliën voor de productie van synthetische drugs komen uit China.

Het onderzoeksrapport Waar een klein land groot in kan zijn richt zich alleen op de productie van amfetamine (speed) en xtc, de synthetische drugs. Cannabis, cocaïne en heroïne bleven buiten beschouwing. De onderzoekers spreken van 'een ongemakkelijke waarheid'. In Nederland blijken in 2017 meer dan 600 miljoen grammen amfetamine te zijn vervaardigd en bijna één miljard xtc-pillen. 

Regelmatig wordt in ons land het chemisch afval van synthetische drugslaboratoria gedumpt in het buitengebied. De Brabantse boswachter Erik de Jonge zorgde eerder dit jaar voor commotie door zich rechtstreeks tot xtc-gebruikers te richten nadat hij in het bos bij Bergen op Zoom opnieuw drugsafval had gevonden. Zijn 'lieve xtc-liefhebbers, jullie kunnen weer lekker festivallen. Het bos is weer opgeruimd'", zorgde voor veel reacties. 

Bekijk hieronder de ontmanteling van een xtc-laboratorium: