OM heeft grote moeite met invullen topfuncties

De landelijke top van het OM bevestigt dat de functies voorlopig niet definitief worden ingevuld. De hoofdofficieren van Utrecht en Den Haag kondigden hun vertrek al in november 2018 aan, om in april 2019 definitief te stoppen. Beide hoofdofficieren besloten rechter te worden. ,,Beide benoemingsprocedures ten aanzien van de functie hoofdofficier Den Haag en Utrecht zijn nog niet afgerond. Het streven is om voor het eind van het jaar voor beide parketten een definitieve benoeming af te ronden,” reageert een woordvoerder.

Dat het OM er niet in slaagt geschikte kandidaten te vinden voor de topfuncties is opvallend en heeft onder meer te maken met de grote problemen rond integriteit waarmee het OM is geconfronteerd. De Rotterdamse hoofdofficier Marc van Nimwegen moest vertrekken omdat hij loog over zijn relatie met de door hem benoemde officier Marianne Bloos. Van Nimwegen werd in april 2018 op non-actief gesteld en sindsdien is René de Beukelaer waarnemend hoofdofficier. Onlangs werd een langverwacht rapport gepresenteerd, dat het lot van Van Nimwegen definitief bezegelde. Tot dat rapport werd gepresenteerd wilde het OM geen hoofdofficier benoemen in Rotterdam. Een definitieve beslissing over de functie van hoofdofficier is op dit moment nog steeds niet genomen.

Een van de redenen waarom de zoektocht lastig blijkt is de kleine vijver waarin het OM moet vissen. Een andere reden voor de vertraging is procedureel van aard. Tot voor kort werden hoofdofficieren benoemd in de achterkamertjes, maar daar is een einde aan gekomen met het instellen van sollicitatiecommissies. Deze zouden het proces transparanter moeten maken, maar blijken in de praktijk behoorlijk tijdrovend. Sollicitanten moeten zich door twee selectiecommissies zien heen te vechten. In die commissies zitten hoofdofficieren van andere parketten, een externe psycholoog en vertegenwoordigers van het parket. Is een kandidaat goedgekeurd door de beide commissies, dan volgen er nog gesprekken met de landelijke top van het OM en de minister van justitie.

De huidige plaatsvervangend hoofdofficieren van Utrecht en Den Haag (Rutger Jeuken en Michiel Zwinkels) hebben beide gesolliciteerd. Hoewel de commissies verheugd zijn met de manier waarop Jeuken en Zwinkels hun functie momenteel vervullen en zij ook beide voldoen aan het opgestelde profiel, is ook geconstateerd dat zij nog relatief onervaren zijn voor een dergelijke zware functie. Omdat er geen andere geschikte kandidaten zich hebben gemeld, heeft de landelijke top daarom besloten de twee tot het einde van het jaar de kans gegeven zich te bewijzen. Daarbij krijgen ze ook coaching en is er ondersteuning vanuit de landelijke top. Aan het einde van het jaar bekijkt de commissie hoe zij zich hebben ontwikkeld.

Dat het OM er niet in slaagt belangrijke functies niet in te vullen heeft niet alleen gevolgen voor het OM. Ook in de lokale driehoeken (het veiligheidsoverleg tussen hoofdofficier, de politiechef en de burgemeester) van Utrecht, Rotterdam en Den Haag is behoefte aan duidelijkheid, melden bronnen die betrokken zij bij deze overleggen. ,,Een waarnemend hoofdofficier zal toch minder snel risico durven nemen in een grote strafzaak,”  zegt een van de betrokkenen.

Ook in de Tweede Kamer klinkt gemor. ,,Het is niet goed voor het aanzien van het OM,” zegt Chris van Dam (CDA). ,,Er is in de lokale driehoek behoefte aan een vertrouwensband. Dat is met een waarnemer lastig.” Van Dam, zelf voormalig plaatsvervangend hoofdofficier, vindt dat het OM ook buiten haar eigen organisatie zou moeten kijken. ,,Ga eens praten met rechters of topadvocaten. Je haalt op die manier ook andere invloeden binnen.” Ook de PvdA is bezorgd. ,,Ik vind het erg zorgelijk dat er nu zoveel energie gaat zitten in een schandaal aan de top en dat de vacatures maar niet worden vervuld. We hebben behoefte aan een slagvaardig OM,” zegt Attje Kuiken. De SP deelt de kritiek. ,,Dit is een zorgelijke toestand. Het OM is gebaat bij rust, integriteit, en voldoende budget om het belangrijke werk goed te kunnen doen. Het tegenovergestelde is de afgelopen jaren bewerkstelligd en dat moeten we ook de minister kwalijk nemen,” zegt Kamerlid Michiel van Nispen.