Oud-politiechef die racisme aankaartte, eist baan terug: ‘Ik sliep met een mes onder mijn bed’

Het is halverwege de zitting als het Fatima Aboulouafa dinsdagmiddag even te veel wordt. ,,Sorry, dat ik nu een beetje emotioneel word”, zegt ze tegen de rechters, nadat die haar hebben gevraagd of ze zélf niet meer had kunnen doen om een conflict te voorkomen. ,,Ik heb 27 jaar altijd geprobeerd problemen aan te kaarten bij de politie, de organisatie waar ik ondanks alles zo verdomd veel van houd. De politie is vergeten dienstbaar te zijn, zowel naar de burgers toe als intern.”

De ontboezeming is verklaarbaar. Aboulouafa is het zoveelste voorbeeld van een klokkenluider die misstanden meldt, maar vervolgens zélf het veld moet ruimen. De van oorsprong Marokkaanse politievrouw kaartte vanaf 2018 bij de leiding van de Haagse politie het handelen van een tien- tot vijftiental rotte appels aan, die in WhatsApp-groepen spraken over ‘kutmarokkanen’ en zichzelf ‘Marokkanenverdelgers’ noemden.

Meldde de van oorsprong Marokkaanse Aboulouafa de misstanden aanvankelijk intern, vanaf juni 2019 praat ze op Instagram openlijk over discriminatie, racisme en machtsmisbruik. Daarmee wil ze naar eigen zeggen de blue wall of silence - de cultuur van elkaar niet aanspreken bij misstanden - binnen de politie doorbreken.

Het wordt niet gewaardeerd. Aboulouafa krijgt eerst nog lof toegezwaaid, toenmalig korpschef Erik Akerboom nodigt haar zelfs uit voor een gesprek. Uit onderzoek blijkt bovendien dat tien Haagse agenten inderdaad hun boekje te buiten gingen en onder meer buitensporig geweld bij arrestaties gebruikten.

Al snel neemt de zaak een andere wending. In Leiden, waar Aboulouafa sinds kort als teamchef leiding geeft aan 130 agenten, is de districtchef Arthur van Baaren niet blij. Leidenaren zouden kunnen denken dat de misstanden de Leidse politie betreffen in plaats van die in Den Haag, vreest hij. De verhoudingen komen verder op scherp te staan als NRC en De Volkskrant over haar Instagram-berichten schrijven. Aboulouafa krijgt het verwijt dat zij naar de landelijke media is gestapt, wat ze tot op de dag van vandaag ontkent.

Eind september 2019 barst de bom en wordt Aboulouafa naar huis gestuurd. Een lijmpoging door burgemeester Ahmed Marcouch loopt op niets uit, omdat ze niet het gevoel heeft dat de politie haar veiligheid nog kan garanderen in een nieuwe functie. Ze besluit in overleg te gaan over een vertrekregeling, maar komt daar snel op terug. ,,Ik was in die periode niet mezelf en had het moeilijk”, zei ze in de rechtszaal. ,,Ik sliep met een mes onder mijn bed.”

Uiteindelijk krijgt ze in 2021 zelf officieel ontslag aangezegd. De verhoudingen zouden onherstelbaar beschadigd zijn.

Gesteund door enkele tientallen sympathisanten eiste ze voor de rechtbank Den Haag haar baan terug. Volgens haar advocaat Mariska Aantjes is het onzin dat ze nergens meer terecht kan. ,,De politie is een zeer grote organisatie met 67.000 werknemers. Mevrouw Aboulouafa heeft gedurende een kwart eeuw een smetteloos dienstverband gehad. Er zijn bovendien genoeg collega’s, onder wie ook veel leidinggevenden, die hebben aangegeven graag met haar te willen werken.”

Een ontboezeming van politiechef Luthe Nieuwerth, als voormalig programmamanager diversiteit aanwezig bij de zitting, lijkt die constatering te bevestigen. Nieuwerth schakelde destijds Marcouch als bemiddelaar in en onthulde drie aanbiedingen te hebben van politiechefs die Aboulouafa wel wilde hebben. ,,Die aanbiedingen hebben we niet meer met mevrouw besproken omdat zij het overleg toen afkapte.” Hij zei daar zeer teleurgesteld over te zijn.

Volgens de Nationale Politie is de terugkeer van Aboulouafa inmiddels een gepasseerd station. Ontslag, zij het eervol, is de enige weg die rest. ,,Dat is een hele ruime regeling, inclusief begeleiding naar andere werkzaamheden.” Advocate Petra Noordermeer schilderde Aboulouafa dinsdagmiddag af als een boze vrouw die vol rancune jegens de politie zit. 

Opmerkelijk is dat Aboulouafa volgens de politie niet als klokkenluider kan worden gezien. ,,Ze deed haar melding als leidinggevende na een melding van een werknemer. De politie heeft daarop direct een onderzoek ingesteld.” Aboulouafa heeft volgens de politie bovendien geen nadeel van haar melding ondervonden, omdat ze na haar melding nog promotie kreeg en teamchef in Leiden werd.

In het licht van alle tegenwerking die Aboulouafa  afgelopen jaren ondervond lijkt het een bijzonder formalistische benadering. De vraag is wat de rechtbank Den Haag op 28 juni beslist. Mocht het vonnis luiden dat de verhoudingen onherstelbaar beschadigd zijn dan eist Aboulouafa een schadevergoeding van 300.000 euro. Dan zou immers een einde komen aan een grotendeels glanzende politieloopbaan van ruim een kwart eeuw, waarin Aboulouafa zich opwerkte van gewone agent tot radicaliseringsexpert en politiechef over 130 man.  

Dat zou haar zwaar vallen. ,,Ik ben heel goed in wat ik doe en heb altijd de verbinding gezocht. Tegelijk schuw ik het niet om moeilijke vragen te stellen aan mijn collega's. Mijn carrière zat in de lift, ik was een high potential. Maar het gaat niet om mij, soms moet je je principes voorrang geven.”