Weduwe Leoni Jansen: Je gevoel is niet meer betrouwbaar bij rouw

UitvaartspecialIn januari 2015 stierf Onno Krijn, haar man. Leoni Jansen over haar rouw daarna: ‘Gedurende het jaar trek je het gordijn steeds verder open.’

Caspar Pisters 30-10-19, 06:01 Laatste update: 30-10-19, 10:11

Uitvaartspecial
Dit verhaal is onderdeel van onze uitvaartspecial. Alle verhalen vind je in de bijlage van je krant of in ons online dossier.

Onno werd er rustig van om dingen niet te weten, voor mij gold het tegenovergestelde. Dus ik vroeg aan hem: ‘Mag ik weten hoe lang ze je nog geven?’ ‘Ja’, zei hij. ‘Zolang je het mij maar niet vertelt.’ Ik wist dat hij nog maar een paar weken had. Hij wist dat niet. Ik vond dit iets heel moois aan onze relatie. Dat hij begreep waarom ik het weten wilde en dat ik het aankon om hem dat niet te vertellen.

,,Onno had darmkanker. Het was niet meteen duidelijk dat hij zou gaan overlijden, maar na de diagnose hebben we eigenlijk nooit meer een goed bericht gehad. Na de operatie niet, na de eerste chemo niet, na de tweede chemo niet. En toen was het op, na een ziekbed van een halfjaar.

Weilanden

,,We waren 24 jaar samen en getrouwd maar de laatste twee jaar pas zijn we gaan samenwonen, op een afgelegen boerderij in de Beemster. Ik zei hem dat hij me nooit alleen mocht laten hier. Daarover hoefde ik me geen zorgen te maken, antwoordde hij.

,,Hij genoot zo van die plek, van de weilanden. Ik dacht: wat een geluk dat we hier samenwonen, dat ik zo dicht bij hem ben. Het was ook een geluk dat ik gewend was om een leven te hebben zonder hem. Sommige mensen moeten zichzelf opnieuw uitvinden na de dood van hun partner, dat heb ik niet hoeven doormaken. Ik wist al wie ik was los van hem.

Paspoort Leoni Jansen
Ze is bekend als presentatrice, theatermaker en zangeres. Op tv presenteerde Leoni Jansen (64) onder meer het Jeugdjournaal en Kinderen voor kinderen. Ze zong voor Nelson Mandela en op het trouwfeest van ons koningspaar. Leoni is weduwe van componist, arrangeur en musicus Onno Krijn, die in januari 2015 op 57-jarige leeftijd overleed. Zij heeft twee zoons (29 en 34) uit een eerder huwelijk.

Wachtwoorden

,,Pas een dag voor zijn dood begon ik over de uitvaart. Hij is als een soort zenprins doodgegaan. Heel rustig, zo van: kom maar op, ik ben eigenlijk wel nieuwsgierig. Met praten over de begrafenis had hij wel grote moeite, dat kon hij niet aan. Maar nu mocht het. Hij wilde liever geen uitvaart in het crematorium. We kozen samen muziek uit, mijn man was muzikant en componist. En ik heb gauw nog even al zijn wachtwoorden opgeschreven - wat ik echt iedereen kan aanraden.

,,Een vriend zei: ‘Zelf doen die uitvaart, Jansen. Jij wordt gek op zo’n stoel.’ Ik besloot het helemaal in eigen hand te nemen. Ik dacht: ik heb zo veel voorstellingen gemaakt, dit moet de mooiste uitvaart ooit worden. We regelden een prachtige grote hal bij de Amsterdamse Westergasfabriek. Ik reed hem er zelf naartoe, in de auto waarmee we samen zo vaak naar optredens waren gereden. De gedachte dat twee vreemden met zijn lichaam door de stad zouden rijden terwijl ze het voorin over de spruitjes hadden, kon ik niet verdragen. Een lieve garagehouder schroefde de voorste stoel uit de auto zodat de kist erin paste en we regelden een vergunning - want je mag niet zomaar een lijk vervoeren.’’

Een magisch moment

,,Ik reed zijn favoriete wandelrondje met hem en ik reed de wagen nog even door zijn oude buurtje, vlakbij de Westergasfabriek. De kist was gemaakt door een bevriende timmerman. Ik heb de sprekers zelf aangekondigd, ik heb zelf gesproken en ik heb zelf gezongen. De dienst was mooi, met veel muziek van vrienden. Mijn man in het midden van de ruimte, alles draaide om hem. De laatste muziek was één van zijn laatste composities, een prachtig mooi stuk. Op die klanken gingen de luiken open in het dak van de hal en zagen we een enorme zwerm vogels overvliegen. Hij hield enorm van vogels. Een magisch moment.

,,Onno had me gevraagd bij het crematorium nog één lied te zingen maar dat wilde ik niet meer en plein public. Ik heb het in mijn eentje gezongen, boven de kist, zachtjes erdoorheen. Ik had werkmannen geregeld die de kist daarna door de deuren het vuur in zouden schuiven. Als een nuchtere handeling. Ik wilde het per se niet laten doen door personeel in tuttige kleding.

Troost

,,Mijn boodschap is niet: doe het zoals ik. Waar het mij om gaat is dat je naast alle conventies die er bestaan, bedenkt hoe jij een uitvaart graag zou willen. Waar jij troost uit zult halen. Wat jij nog als laatste wilt doen voor degene van wie je houdt. Als het goed voelt om het sober te houden en het te laten regelen door een lieve vriendin: doen.’’

,,Vijf weken na Onno’s overlijden ging ik weer op tournee. Ik wilde weer werken en om financiële redenen moest dat ook. Tournees deden Onno en ik eigenlijk altijd samen, maar toevallig hadden we net voor hij ziek werd allebei een tour gedaan zonder de ander. Dat hij er na een optreden niet was, ook daarmee had ik gelukkig al wat ervaring. Maar dat er een ander achter de piano zat, daar kon ik niet mee omgaan. Bij één optreden heb ik de piano zelfs helemaal uit de ruimte laten verwijderen. Ik kon er niet eens naar kijken, ook niet met een doek eroverheen.

Gevoel

,,Dat is het gekke van rouw: momenten waarvan ik had verwacht dat ze heel zwaar zouden worden gingen me makkelijk af, terwijl andere dingen me enorm konden overvallen. Een vriendin noemde het gevoelsincontinent: je gevoel is niet meer betrouwbaar. Ik wist niet meer wat mij troostte en wat niet. Een etentje met onbekende mensen vond ik altijd geweldig. Nu kon ik daar totaal niet tegen. Ik ben het simpelweg gaan bijhouden. Ik maakte een lijst van vrienden en activiteiten en ik drukte in een cijfer uit hoe goed ik me erbij voelde. Ik wilde alleen nog doen wat goed voelde.

,,Eén van de belangrijkste dingen om te weten over rouw is dat je in het begin niet beseft hoe groot het is. Ik vergelijk het met een zwart schilderij dat achter gordijnen hangt. In het begin zie je alleen een eerste streep, gedurende het jaar trek je het gordijn steeds verder open. Je weet niet hoeveel er nog komt. Na een halfjaar zeggen mensen: ‘Gaat het weer een beetje?’ Dat kunnen ze beter niet doen. Iemand is dan nog maar net naar de grootsheid van dat schilderij aan het kijken. Het kan ook best nog heel veel erger worden.’’

Stikverliefd

,,Drieënhalf jaar na het overlijden van Onno werd ik opnieuw verliefd, op een vriend van mij en Onno. Ik kende hem al 25 jaar en ik kende zijn vrouw, die een halfjaar eerder overleed. Op haar begrafenis heb ik gezongen. In mijn contact met hem ontstond het ineens. Ik liep op hem voor in het rouwproces. Ik heb intensief gezocht naar woorden die konden beschrijven wat ik allemaal heb doorgemaakt zodat ik hem kon helpen, en vaak had hij er wat aan. Het is één van de redenen waarom ik begonnen ben het op te schrijven, met het idee er nog een keer een boek van te maken.

,,Mijn relatie met hem voelt als een ongelooflijk vrolijke doorstart van een hoop ellende. Je kunt zeggen: snel, een halfjaar na het overlijden van zijn vrouw. Maar ik heb het nooit eerder aan de hand gehad dus ik heb er geen oordeel over. We zijn stikverliefd en het is mooi én soms maf. Laatst stonden we innig omarmd bij een concert tijdens een bepaald nummer allebei om onze overleden partners te huilen. Wij gaan samen verder en zij mogen altijd mee.

Muziek

,,Op mijn nieuwe cd staan voor het eerst nummers die ik zelf heb geschreven, blijkbaar moest ik er 60 voor worden. En als het van Sting mag, komt er een Nederlandstalige bewerking op van Fields of Gold, een nummer dat belangrijk was voor mij en Onno. We hebben het zo vaak samen ten gehore gebracht.

Als de lentewind door de polder waait,
daar bij de dijk van de Beemster,
zie ik jou mijn lief in een wolk van licht,
in een groenblauw klaverveld
Ooit heb jij beloofd nooit meer weg te gaan

,,Ik wandelde vaak met Onno. Anderhalf jaar na zijn dood liep ik een deel van de route naar Santiago de Compostella en ik miste hem zo enorm. Een vriendin zou me opwachten bij de kerk aan het einde. Maar er was een verbouwing gaande, de ingang was verplaatst, dus ik zag haar niet toen ik aankwam. Er zat een strijkorkestje. Er werd net geapplaudisseerd en toen ik langsliep zetten ze het volgende nummer in: Fields of Gold. Ik dacht dat ik gek werd. Jezus, wat een productie vergt dat van daarboven: zorgen dat mijn reisgenoot er niet is, dat orkestje daar neerzetten en ze dat nummer laten spelen net op het moment dat ik langsloop. Ik heb een enorme traan gelaten. Maar het was ook heel troostrijk.’’

Klaverveld, de bewerking van Fields of Gold, is nu te beluisteren op Spotify. Het nieuwe album van Leoni Jansen verschijnt in januari, die maand gaat ook haar tournee Uitgekleed van start.