De kerncentrale in Borssele. © Lex de Meester

Zeeuwen zien nieuwe kerncentrales wel zitten? Dat is nog maar de vraag

FactcheckZeeuwen zouden te weinig te vertellen hebben gehad over de komst van twee nieuwe kerncentrales, stelt lijsttrekker Anita Pijpelink van de Zeeuwse combinatie PvdA/GroenLinks, tegenstander van kernenergie. Daarmee zou het draagvlak voor die centrales veel minder groot zijn als wordt beweerd. AD, de regionale titels, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) zochten het uit.

Rolf Bosboom 12-03-23, 18:02 Laatste update: 12-03-23, 19:29

Bron van de bewering

Zeeuwen verwelkomen de komst van twee nieuwe kerncentrales? Dat is nog maar de vraag, stelt Anita Pijpelink. ,,De onderstroom van tegenstanders is onvoldoende gehoord”, zei ze onlangs op een debatavond. ,,Wie is bevraagd over de komst van kerncentrales? Groningers! En zij hebben gezegd: niet hier! Wat zeggen wij?”

Feiten

Dat er twee extra centrales komen in Borssele, is nog geen gelopen race. Er waren drie locaties in beeld: Zeeland, de Maasvlakte bij Rotterdam en de Eemshaven in Groningen. Het kabinet bestempelde eind vorig jaar Borssele als ‘voorkeurslocatie’. Maar er is nog geen besluit. Op z’n vroegst eind 2024 volgt een ‘definitieve locatiekeuze’.

In de tussenliggende periode moeten nog allerlei zaken worden uitgezocht. Een daarvan is ‘lokaal draagvlak’, aldus minister Rob Jetten. ,,Dit is voor mij zeer belangrijk, omdat ik inzie hoe groot de impact is van de inpassing van twee nieuwe centrales voor de lokale bevolking.”

Jetten zegt veel aandacht te willen besteden aan de inspraak. Hij heeft een ‘participatieplan’ aangekondigd en wil inzetten op ‘een dialoog, in samenwerking met de gemeente en de provincie, met bewoners en gebruikers van het gebied over de randvoorwaarden’. ,,Door nu al een voorkeurslocatie uit te spreken, zorgt het kabinet ervoor dat inspraak gericht plaats kan vinden.”

De Zeeuwen zullen dus worden gehoord, verzekert Jetten, al is de vraag of ze alleen kunnen meepraten over de uitvoering of dat ze de komst van twee nieuwe centrales nog kunnen afwenden.

Het idee dat Zeeland geen moeite zou hebben met kernenergie, is overigens niet helemaal uit de lucht gegrepen. De provincie ziet de komst van meer centrales als een belangrijke kans voor de regio, bijvoorbeeld als het gaat om werkgelegenheid. Uit de verkiezingsprogramma’s blijkt ook dat twaalf van de zestien deelnemende partijen er welwillend tegenover staan.

KPMG schreef al in de zomer van 2021 dat er ‘lokale steun’ is voor kerncentrales. Het adviesbureau baseerde zich daarbij op uitspraken van provincie en de gemeente Borsele. ,,De bevolking is positief en er is ook maatschappelijk breed draagvlak. De lokale bevolking is gewend aan het wonen in de buurt van een kerncentrale en er worden geen noemenswaardige problemen mee ervaren.”

Minister Jetten verwees daar vorig jaar ook nadrukkelijk naar, in zijn antwoord op vragen van VVD-Kamerlid Silvio Erkens, al noemde hij alleen de politieke steun en niet de mening van de bevolking. ,,Draagvlak is een belangrijke factor in dit proces. De marktconsultatie van KPMG benoemt het brede politieke draagvlak voor het realiseren van een nieuwe kerncentrale in de provincie Zeeland. Ik heb hiervan kennisgenomen en weeg dit mee in de locatiekeuze.”

De mening van de Zeeuwen zelf is voor het laatst in oktober 2021 gepeild. Toen hield onderzoeksbureau Gfk, in opdracht van Omroep Zeeland, een enquête onder 1335 mensen. Daaruit bleek dat rond de zestig procent meer kerncentrales wel ziet zitten.

Lees verder onder de foto

Leden van de actiegroep Borsele tot de kern verspreiden huis aan huis flyers over de gevolgen van de mogelijke bouw van twee kerncentrales bij het dorp Borssele. © Mieke Jansen

Vorig jaar peilde het Zwolse energiebedrijf Zonneplan de mening van alle Nederlanders over kernenergie. De Zeeuwen bleken iets positiever - 40 procent was voor - dan het landelijk gemiddelde (32 procent).

Maar dat was voordat het kabinet Borssele als ‘voorkeurslocatie’ bestempelde. Er is sindsdien wel wat veranderd. Op zich is er ruime politieke steun, maar provincie en gemeente zijn inmiddels minder uitgesproken positief en stellen duidelijke voorwaarden. Zij willen dat de nadelen van meer kerncentrales, zoals meer hoogspanningsmasten door Zeeland, worden opgelost en dat er maximaal rekening wordt gehouden met de wensen en eisen van de mensen in Borssele en omgeving.

Hoe het nú staat met het draagvlak onder de Zeeuwse bevolking, valt niet te zeggen. Daarvoor zijn de jongste enquêtes al te lang geleden. Nu de plannen concreter worden en de discussie over kerncentrales volop is opgelaaid, is het denkbaar dat mensen hun mening bijstellen.

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de afgelopen weken wel een grote, landelijke enquête gehouden over ‘het energiesysteem van de toekomst’. Daarin is ook gevraagd naar de bouw van nieuwe kerncentrales. Belangstellenden konden tot 1 maart meedoen. De uitkomsten van het onderzoek worden pas later bekend. Tegenstanders van de centrales zijn inmiddels een petitie begonnen.

Oordeel

Zonder nader onderzoek valt er weinig zinnigs te zeggen over de steun van de Zeeuwse bevolking voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Elke uitspraak daarover is dus ongefundeerd. Het klopt dat Zeeuwen tot nu toe weinig hebben kunnen inbrengen over het onderwerp. In die zin zijn de uitspraken van Pijpelink waar. Tegelijkertijd heeft minister Rob Jetten volop aandacht voor inspraak beloofd en vindt hij draagvlak van groot belang. Als het goed is kunnen Zeeuwen de komende tijd dus alsnog meepraten, al blijft de vraag of ze nog ‘nee’ kunnen zeggen.

Deze factcheck is uitgevoerd in het kader van de gezamenlijke factcheckmarathon van het AD, de regionale titels, Nieuwscheckers en Pointer (KRO-NCRV) in de aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart 2023.