Afghaanse tolken zijn leven in eigen land niet zeker, VS veroordeelt moordpartijen door Taliban

,,De Verenigde Staten veroordelen de gerichte aanvallen op voormalige tolken en andere Afghanen fel, evenals de vernietiging van vitale infrastructuur’’, zei woordvoerder Jalina Porter van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag. De reactie volgde onder meer op berichtgeving door CNN, dat vandaag beschreef hoe een voormalige Afghaanse tolk van het Amerikaanse leger in mei werd doodgeschoten door Taliban. De 32-jarige Sohail Pardis werd met kogels gestopt bij een wegblokkade. Daarna zou hij de auto zijn uitgesleurd en zijn onthoofd.

De dagen ervoor zou Pardis aan een vriend al hebben verteld dat hij doodsbedreigingen ontving van militanten. Ze hadden ontdekt dat hij tijdens het 20-jarige conflict zestien maanden lang voor het Amerikaanse leger had gewerkt. ,,Ze zeiden tegen hem dat hij een spion van de Amerikanen was, dat hij een ongelovige was en dat hij en zijn familie zouden worden gedood’’, zegt de vriend tegen de nieuwszender. Eerder schatte de Amerikaanse organisatie ‘No Man Left Behind’ in dat meer dan driehonderd tolken en hun familieleden zijn vermoord vanwege hun banden met de Amerikaanse krijgsmacht.

Vorige week gaf de regering-Biden aan haast te zullen gaan maken met ‘Operation Allies Refuge’. In de laatste week van juli zal een begin worden gemaakt met het in veiligheid brengen van de Afghanen die al een visumaanvraag bij de VS hebben ingediend.

Het gaat in potentie om tienduizenden mensen. Toch bleef onduidelijk om hoeveel Afghanen het precies gaat en waar zij dan heen zouden worden gebracht. Er zou worden begonnen met 750 mensen. Tegen CNN vertellen enkele oud-tolken dat hun visumaanvragen om onduidelijke redenen werden afgewezen of hun dienstverbanden zijn gestopt. Ze voelen zich in de steek gelaten.

Gisteren stemde het Huis van Afgevaardigden dan ook met een overweldigende meerderheid in voor het evacueren van nog meer Afghaanse bondgenoten. Vietnamveteraan en Republikein Neal Dunn vergeleek de situatie in Afghanistan met die van voorheen in Vietnam.

Veel Vietnamezen die de VS hielpen in de oorlog (1955-1975) werden na het terugtrekken door Amerika in de steek gelaten, met alle gevolgen van dien. ,,Dat kunnen we niet nog een keer doen. We moeten ze nu terughalen, al die mensen die tijdens de oorlog zo belangrijk voor ons waren. Laten we de vrienden van Amerika niet weer in de steek laten’’, riep Dunn. 

Het Huis stemde in met een wet om 8000 meer Afghanen een visum toe te kennen; 26.500 via zijn volgens persbureau AP al toegekend. Maar 20.000 Afghanen zouden nog moeite hebben met het voltooien van hun visumaanvragen. Sommigen willen hun screening versimpelen: haast is geboden nu hun levens gevaar lopen. Anderen willen dat ook deze Afghanen zorgvuldig alle stappen in de aanvraagprocedure doorlopen en alle benodigde documenten aanleveren: stel dat je anders zomaar een Talibanmilitant je land binnenhaalt. 

Het is dezelfde discussie die in juni in Nederland speelde. Nederland zette sinds het in 2002 actief werd in Afghanistan 273 tolken in. ,,Het is onvergeeflijk als die tolken of hun familie worden vermoord, omdat wij hier bezig waren met de bureaucratie”, stelde PvdA-Kamerlid Kati Piri toen. Volgens haar duren de procedures onnodig lang en hebben de betrokken ministeries die niet versneld, toen bleek dat de troepen eerder zouden vertrekken uit Afghanistan dan gepland.

Demissionair minister Ank Bijleveld van Defensie wil dat ‘niemand tussen wal en schip valt’, maar bestrijdt dat de tijd dringt. Met het vertrek van de Nederlandse militairen is de deur naar Nederland niet dicht. ,,Onze ambassade blijft gewoon open”, zei ze tijdens het debat in juni. Maar dat geldt wel alleen ‘zolang de veiligheidssituatie het toelaat’. 

 ,,De Taliban etaleert de moorden op tolken en zegt er even bij dat ze gestorven zijn als honden. Sorry dat ik het zo plastisch zeg, maar het is de realiteit”, stelde VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden. Volgens hem is de procedure te lang en te ingewikkeld voor een door oorlog verscheurd land als Afghanistan. ,,Dit is geen aanvraag voor een dakkapel in Apeldoorn.”

En hoewel de Taliban in juni in een verklaring meldde de mensen die met de buitenlandse troepen hadden samengewerkt niet te zullen najagen, vrezen ook de andere partners van de internationale troepenmacht toch voor hun levens. Zo zwoor Canada vandaag de Afghanen waarmee het had samengewerkt in veiligheid te brengen. Het gaat om tolken, ambassademedewerkers en hun families die zich in een ‘verslechterende situatie’ bevinden en een doelwit zijn geworden van Talibanleden. ,,Canada steunt hen die ons gesteund hebben’’, zei minister Marco Mendicino van Asielszaken. Volgens hem komen enkele duizenden Afghanen voor de Canadese hulp in aanmerking en zouden de eerste Afghanen binnenkort al voet op Canadese bodem zetten. ,,Vele Afghaanse burgers hebben Canada met risico voor zichzelf geholpen ... nu hebben ze met een nog groter gevaar te maken, dat van de Taliban’’, aldus Mendicino. 

Canada haalde in 2014, na twaalf jaar aanwezigheid, zijn laatste troepen terug uit Afghanistan, maar wil nu in actie komen voor de tolken. Vanwege het terugtrekken van de internationale troepenmacht, met Amerika voorop, grijpt de Taliban op veel plekken in het land weer de macht.

Deze week nog claimde de radicaalislamitische beweging  vrijwel de hele Afghaanse grens onder haar controle gebracht te hebben. Het gaat om ongeveer 90 procent van het grensgebied met onder meer Tadzjikistan en Iran, zei een vertegenwoordiger van de extremisten tegen Russische media.

Een Amerikaanse generaal zei dat de Taliban het vertrek van de buitenlandse troepen benutten om hun invloed uit te breiden. De beweging zou inmiddels de helft van de 400 Afghaanse districten in haar macht hebben. Maar de strijders veroverden nog geen enkele belangrijke stad en dat ze alles ‘automatisch overnemen is geen uitgemaakte zaak’, aldus de hoge militair Mark Milley.

De internationale militairen zijn uiterlijk 11 september weg uit Afghanistan, wat eerder dit jaar werd gemeld bij de bekendmaking van de aftocht. Daarmee komt na bijna twintig jaar een einde aan de internationale strijd tegen de Taliban, die in Afghanistan aan de macht was toen de Verenigde Staten en hun bondgenoten het land binnenvielen vanwege de aanslagen van 11 september 2001. De laatste Nederlandse militairen keerden eind juni terug uit Afghanistan.