'Dit is erger dan Watergate'

De tweet bevestigde het idee dat Dean al maanden heeft: Trumps presidentschap lijkt sprekend op het bewind van zijn oude baas Nixon, die er met de Watergate-affaire voor zorgde dat elk schandaal van betekenis sindsdien de toevoeging 'gate' krijgt. ,,Ze hebben dezelfde autoritaire trekken in hun persoonlijkheid, dezelfde autocratische stijl, waarin ze blinde loyaliteit eisen'', zegt Dean. ,,Trump openlijk, Nixon veel meer achter de schermen. In het openbaar was hij heel voorzichtig, alsof hij alles had ingestudeerd."

John Dean is een van de laatste direct betrokkenen bij Watergate die nog in leven zijn. De affaire begon met een inbraak in het hoofdkwartier van de Democraten, in het Watergategebouw. Mede dankzij journalisten van de Washington Post en hun anonieme bron ('Deep Throat') kwam boven water dat de Republikeinse president er afluisterapparatuur had laten installeren. Nixon probeerde met hulp van jurist Dean zijn rol te verbergen, ontsloeg de speciale aanklager die onderzoek deed en trad in 1974 af onder druk van een afzettingsprocedure. Dean kreeg als kroongetuige strafvermindering en kwam er vanaf met vier maanden cel. Hij zegde zijn lidmaatschap van de Republikeinse Partij op en maakte er zijn levenswerk van om de Nixontapes te bestuderen en de wereld te waarschuwen voor machtsmisbruik.

In de dagen na het ontslag van FBI-baas Comey in elk geval niet. Terwijl het woord 'Watergate' door Washington zingt omdat Trump de baas van een onderzoek naar zijn eigen campagne de laan uit stuurde, begint hij heel Nixoniaans over tapes. Nog geen dag na het schokgolfje dat Comeys vertrek veroorzaakt, laat hij zich filmen met naast zich Nixons minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger.

Trump lijkt soms zijn eigen graf te graven, door bijvoorbeeld de officiële lezing van het ontslag van Comey ('verkeerd gehandeld in onderzoek naar Clinton') tegen te spreken. Hij besloot helemaal zelf de FBI-man te ontslaan, zei Trump in een interview, en 'dat Rusland-ding' speelde daarbij door zijn hoofd. Verdenkingen van banden met Rusland zijn nepnieuws, houdt hij al maanden vol. Aanvankelijk weigerde hij zelfs de conclusies te accepteren van zeventien Amerikaanse inlichtingendiensten die oordeelden dat de hackers uit kringen rond het Kremlin probeerden Trumps campagne te helpen. Kort voor de publicatie van het rapport zei de president: ,,Het kan ook China zijn, of een 180 kilo zware gast op z'n bed." Ervaringsdeskundige Dean trekt zijn conclusies: ,,We weten niet of er echt connecties bestaan tussen Trump en Rusland. Maar we weten wél dat Trump zich gedraagt als iemand die iets te verbergen heeft.''

In het geval van Nixon was alom de conclusie dat zijn pogingen alles in de doofpot te stoppen erger waren dan de daad zelf. John Dean vreest dat die wijsheid voor Trump niet opgaat. ,,De onderliggende misdaad was toen een inbraak. Overtreding van de campagnewet. Dat is wel even iets anders dan samenzwering met een buitenlandse macht, zeker als het Rusland is. Als dat bewezen wordt, grenst het aan landverraad." Oftewel: ,,Dit is erger dan Watergate."

Dean maakt zich grote zorgen om de houding van het Congres. Waar het parlement destijds Nixon het vuur aan de schenen legde en uiteindelijk de procedure startte om hem af te zetten, reageert het nu mat. De Democraten zijn laaiend, maar de meeste partijgenoten van Trump - de meerderheid in het Congres - vinden het niet nodig om een speciale aanklager aan te stellen voor een onafhankelijk onderzoek. ,,De Republikeinse Partij van vandaag lijkt niet geïnteresseerd in een controlerende functie. Zolang Trump hun wetten maar tekent. Pas als de Democraten de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden terugwinnen in 2018, kan dat veranderen. Als het Congres de president niet ter verantwoording roept, moet de kiezer het doen."