Drugskartel Mexico provoceert met video zwaarbewapend leger

Zonder begeleidende tekst lijkt de video op een overwinningsfilm van gewone Mexicaanse militairen. Maar in werkelijkheid is het een zwaarbewapende militie van de Nieuwe Generatie Jalisco (CJNG), het machtigste drugskartel van Mexico.

De beelden tonen tientallen zwaarbewapende mannen in gevechtskleding. Ze poseren met machinegeweren, helmen en kogelvrije vesten voor een rij militaire pick up-trucks, waarvan sommigen geïmproviseerde geschutskoepels of gepantserde platen hebben. De mannen scanderen de naam ‘El Mencho’, bijnaam van hun leider Nemesio Oseguera Cervantes, die vrijdag zijn verjaardag vierde.

,,Met deze video laten ze zien hoe machtig ze zijn’’, zegt Teun Voeten, oorlogsfotograaf en auteur van Het Mexicaanse drugsgeweld, die op dit onderwerp aan de Universiteit Leiden promoveerde. ,,Het is provocatie en intimidatie van de overheid. De militarisering van drugskartels is een nieuwe stap naar escalatie.’’

Sinds enkele jaren heeft het Jaliscokartel de macht overgenomen van het Sinaloakartel van de opgepakte drugsbaron Joaquín Archivaldo Guzmán Loera, beter bekend als ‘El Chapo’. 

Het Jaliscokartel, dat opereert vanuit de stad Guadalajara, is uiterst gewelddadig en schuwt de confrontatie met de veiligheidstroepen niet. Voeten: ,,Het is het meest agressieve en expansionele kartel. Ze zijn in bijna alle staten van Mexico actief met franchises en hebben eigen trainingskampen. Ze kunnen straffeloos opereren.’’

De afgelopen jaren hebben leger en politie herhaaldelijk geprobeerd het bolwerk binnen te dringen en El Mencho op te pakken, maar ze stuitten telkens op de zwaar bewapende milities.

In 2015 schoten de drugsmilities zelfs een legerhelikopter uit de lucht met een raketwerper tijdens een militaire operatie van de regering. Vorige maand overleefde de politiechef van Mexico-Stad ternauwernood een aanslag van een moordcommando van het kartel in het centrum van de hoofdstad.

Met de camouflagepakken, een eigen logo en indrukwekkende konvooien met terreinwagens lijkt de werkwijze van het kartel op die van terreurorganisatie IS. ,,Ze hebben een strategisch voordeel door de guerillatactiek’’, zegt Voeten.

,,Vroeger waren de autoriteiten de baas. Nu hebben in sommige streken de kartels het voor het zeggen. Ze zijn zo groot en machtig geworden door de lange traditie van straffeloosheid en corruptie. Dit zijn harde jongens die je niet op een softe manier kunt aanpakken. Je zult ze letterlijk moeten uitroeien.’’

El Mencho heeft duizenden loyale aanhangers die tot aan de tanden gewapend zijn. ,,Hij heeft een leger van duizenden slechteriken’’, vertelde Paul Craine, hoofd van de Drug Enforcement Administration (DEA), in 2018 in de krant New York Post. ,,In tegenstelling tot de andere kartels functioneren ze als een paramilitaire organisatie. Ze zijn als een ijzeren hand die Jalisco overneemt en wegversperringen hebben opgezet om hun macht te tonen.”

Het levensverhaal van El Mencho is een klassiek voorbeeld van een straatarme zoon van avocadokwekers, die de basisschool niet afmaakt en illegaal naar de Verenigde Staten vertrekt. Daar komt hij al snel in de drugscriminaliteit. Hij wordt meerdere keren opgepakt en in de jaren 90 aan Mexico uitgeleverd.

Na zijn vrijlating is hij korte tijd politieagent, maar stapt snel over naar het Milenoakartel. Hij werkt zich snel op tot de top en geeft leiding aan een moordcommando. Als de leiders worden opgepakt of gedood valt het kartel uiteen. In 2010 gaat El Mencho verder met zijn eigen Jaliscokartel.

Inmiddels is het Jaliscokartel wereldwijd leidend met tientallen drugsroutes in de Verenigde Staten, Europa en Azië. Het kartel legt zich vooral toe op de productie en handel in crystal meth en cocaïne, maar houdt zich ook bezig met afpersing en diefstal van olie en ijzererts. De omzet wordt geschat op 50 miljard dollar. Begin dit jaar werden nog honderden vermeende leden van van het kartel opgepakt.

Na de arrestatie van El Chapo in 2016 sprong El Mencho in het machtsvacuüm. Hij is nu ’s werelds meest gevaarlijke en machtigste kartelbaas. Hij staat in de top van meest gezochte misdadigers in de VS. Op zijn hoofd staat een prijs van 10 miljoen dollar. 

De Mexicaanse autoriteiten doen onderzoek naar de echtheid van de video. Vooruitlopend daarop laat regeringswoordvoerder Alfonso Durazo via Twitter weten niet onder de indruk te zijn. ,,Geen criminele groep heeft de capaciteit om de federale veiligheidstroepen met succes te trotseren.”

President Andrés Manuel López Obrador sprak donderdag met Jalisco-gouverneur Enrique Alfaro over de veiligheidsproblemen in zijn staat. ,,In het licht van bedreigingen, intimidaties, zeggen we tegen gouverneur Alfaro dat hij niet alleen staat. We gaan samen met hem de strijd tegen de misdaad aan.”