Duitse president breekt lans voor democratie: ‘Zijn wij sterk en weerbaar?’

De bondspresident merkt op dat Duitsland al dertig jaar in ‘eenheid, vrijheid en democratie’ leeft maar benadrukt dat de Duitsers democratie niet als vanzelfsprekend aannemen. ,,Wij hebben democratie nodig maar ik geloof dat de democratie momenteel ons vooral nodig heeft.’’ 

Zonder het expliciet te zeggen, doelt Steinmeier daarbij op de dreiging die uitgaat van extreemrechts in Duitsland. In zijn toespraak, die morgenavond pas wordt uitgezonden op televisie maar waarvan de inhoud een dag eerder al bekend wordt gemaakt, herinnert de president aan de terreuraanslag in Halle. Een 27-jarige Duitser probeerde er op 9 oktober – de heilige Joodse feestdag Jom Kipoer – een synagoge binnen te dringen met de bedoeling een bloedbad aan te richten. Toen dat niet lukte, schoot hij twee voorbijgangers dood.

,,Het beeld van de voordeur van de synagoge heeft mij diep geraakt. Het is een wonder dat ze de twintig schoten van de schutter heeft weerstaan. Deze deur staat ook voor ons. Zijn wij sterk en weerbaar? Staan we dicht genoeg bij elkaar en zijn we verbonden?’’

Steinmeier zegt geen antwoord te kunnen geven op deze vragen. ,,Dat kan de bondspresident niet. Hij kan het bovenal niet alleen. Omdat jullie het antwoord geven. Jullie hebben allemaal een stukje Duitsland in handen.’’ Daarbij wijst hij de Duitsers – jong en oud – op hun verantwoordelijkheid. ,,Jullie komen in actie als zwakkeren worden gepest in de bus, als iemand die er anders uitziet beledigd wordt, als op het schoolplein of in de kroeg racistische uitspraken worden gedaan. Jullie beslissen ook of de ziekste en luidste leuzen worden beloond met steeds weer nieuwe clicks of dat jullie vertrouwen op feiten, verstand en betere argumenten.’’

Steinmeier blikte ook terug op zijn oproep van vorig jaar. Toen riep hij de Duitse bevolking op om ook eens te praten met mensen met een andere mening. ,,Ik heb de indruk dat dit ook is gebeurd maar dat er tegelijk ook meer wordt geruzied. Daarom vraag ik me af: hoe verandert wrijving in respect? Hoe verandert woede in een nette strijdcultuur? Velen vragen zich af of er momenteel meer is dat ons scheidt dan dat ons verbindt.’’

De bondspresident is echter optimistisch. ,,Wat de democratie nodig heeft, zijn zelfbewuste burgers met vertrouwen, daadkracht, rede, fatsoen en solidariteit. Dat alles bevindt zich in onze samenleving. Daarom geloof ik in ons en in dit land en weet ik dat we dingen samen altijd weer kunnen verbeteren.’’