Flashmobs ‘sardines’ strijden tegen intolerantie in Italië

Studenten, gepensioneerden en ouders met kinderen verzamelden zich zaterdag op het grote plein naast de reusachtige Sint-Jan van Lateranenkathedraal in hartje Rome. Ze noemen zich ‘sardines’: ze willen met zovelen van zich laten horen, dat iedereen tijdens demonstraties in de straten en op de pleinen samengeperst wordt, als sardientjes in blik. Wat ze willen veranderen, is de sfeer van angst en intolerantie die er volgens hen nu in Italië hangt.

De Romeinse sardines dromden ’s middags in de zon samen en hielden geknutselde vissen van karton en aluminiumfolie omhoog. Het ging er anders aan toe dan bij de grote manifestaties die politieke partijen en vakbonden soms op dit plein houden: er was geen podium en niemand houdt een lange toespraak. Er werd wel voorgelezen uit de grondwet: ,,Iedereen is voor de wet gelijk, ongeacht kleur, geloof, ras, religie en sociale omstandigheden.’’ Daarna zongen de betogers mee met het Italiaanse volkslied. En dat deden ze even later ook met Bella Ciao, het bekende strijdlied van de Italiaanse partizanen die een kleine eeuw geleden tegen het fascistische regime van Benito Mussolini streden.

Deze nieuwe beweging is een maand geleden ontstaan in Bologna, een stad die traditioneel heel links is. Daar vond de eerste manifestatie plaats op de dag dat Matteo Salvini, de leider van de populaire rechts-nationalistische partij Lega, er op campagne was voor de regionale verkiezingen in januari in het gewest Emilia-Romagna. De flashmob was georganiseerd door vier vrienden – allemaal dertigers – om tegengas aan Salvini’s populisme te geven.

Door een plein vol te proppen met duizenden opeengepakte mensen wilden ze laten zien dat niet álle Italianen blij zijn met Salvini en diens ‘Italianen eerst’- en ‘Stop de immigratie’-slogans. Er kwamen in Bologna 15.000 ‘sardientjes opdagen’. ,,Wij zijn tegen fascisme, tegen populisme en tegen intolerantie. We zijn vóór democratie en sociale inclusie. Dat is alles’’, zei Mattia Santori (32), de woordvoerder van de beweging. Sindsdien ontstaan er overal spontaan ‘scholen sardientjes’. Tienduizenden mensen dromden samen op pleinen in Florence, Turijn, Napels en Milaan. In Parma, Modena en Latina ging het om kleinere getallen. De manifestatie in de hoofdstad dit weekend was een van de grootste: de politie houdt het op een opkomst van 35.000 mensen.

Hebben zulke ontspannen flashmobs zin? De deelnemers vinden van wel. Terwijl aan het einde van de middag de laatste zonnestralen op de hoge paraplupijnbomen op het Romeinse plein schenen, zei studente Giordana Sofia: ,,Alle politieke partijen denken momenteel alleen aan hun eigen belangen, ze vertegenwoordigen ons niet meer. Terwijl de rechtse populisten een gespannen klimaat scheppen en de intolerantie ten opzichte van mensen die anders zijn voeden, doen de linkse partijen helaas niets. Wij laten hier nu zien dat we dat verkeerd vinden, en dat het aanwijzen van de immigranten als zondebokken zoals Salvini doet, ons niet koud laat.’’

Lavinia Miceli, een dierenarts die haar hond meenam naar de demonstratie, vindt het gewoon al heel nuttig om te laten zien dat er echt wel mensen vóór immigratie zijn. ,,De wereld is mooi omdat mensen zo gevarieerd zijn. De Italianen lijken dat te zijn vergeten. Ze beginnen donkere mensen te haten. We moeten ze wakker schudden.’’

In de Italiaanse media wordt druk gespeculeerd of deze nieuwe beweging zou kunnen uitmonden in de oprichting van een politieke partij, net zoals de Vijfsterrenbeweging een partij werd, nadat oprichter en cabaretier Beppe Grillo in 2007 in Bologna een grote manifestatie had gehouden. Maar woordvoerder Mattia Santori zegt helemaal geen plannen te hebben in die richting. ,,We weten nog niet hoe we de goede energie die nu vrijkomt kunnen gebruiken om het populisme te stoppen. Daar denken we nog over na’’, verklaarde hij in Rome tegenover buitenlandse journalisten.

Ondertussen lijkt Matteo Salvini, die met zijn oppositiepartij Lega in alle peilingen voorop ligt, zich niet druk te maken. Hij nodigde zijn volgers op Facebook laatst uit om foto’s van poezen te posten en kwam zelf met een foto van een katje dat een visje oppeuzelt.