Gasbel verhit aartsrivalen Turkije en Griekenland

De kans dat u van het Griekse eiland Kastellorizo gehoord heeft, is niet groot. En dat u er geweest bent, is nog onwaarschijnlijker. Niet dat het lelijk is: de pastelkleurige huizen rond een hoefijzervormige baai vormen een schitterende aanblik. Maar het piepkleine eilandje, zo’n drie bij drie kilometer en met nog geen 500 inwoners, valt bijna van de kaart van Griekenland. Het ligt 125 kilometer ten oosten van Rhodos - zo’n drie uur varen langs de Turkse kust. Die ligt op twee kilometer van Kastellorizo, de stad Kas op nog geen vier.

Vanwege die ligging is het eiland nu inzet van een conflict tussen de twee aartsrivalen Turkije en Griekenland. Of beter gezegd, de zeebodem ten zuiden en oosten ervan. Turkije kondigde afgelopen week aan daar de komende tijd onderzoek te gaan doen naar een mogelijke gasvoorraad. Athene reageerde furieus en claimt dat de wateren en bodem rond Kastellorizo van Griekenland zijn. Het stuurde direct marineschepen naar het eiland. Turkije deed daarop hetzelfde en vloog met straaljagers over het eiland heen.

Beide landen menen het internationaal recht aan hun kant te hebben. ,,Het argument dat een eiland van tien vierkante kilometer, op slechts twee kilometer van Anatolië en 580 kilometer van het Griekse vasteland, een continentaal plat van 40.000 vierkante kilometer zou opleveren, is niet rationeel en ook niet in lijn met internationale wetgeving”, stelt de Turkse regering in een verklaring. ,,De aankondiging onderstreept Turkije’s volharding in het schenden van internationaal recht, en de regels omtrent goed nabuurschap en de dringende verzoeken van de Europese Unie”, werpt Griekenland tegen.

Wellicht had Angela Merkel, bondskanselier van de huidige EU-voorzitter Duitsland, dat in haar achterhoofd toen ze afgelopen dinsdag met zowel de Turkse president Erdogan als de Griekse premier Mitsotakis belde. Dat haalde de druk enigszins van de ketel. Het Turkse onderzoeksschip ligt nog steeds in de haven van Antalya, maar Ankara verzekert dat het nog tot 2 augustus zijn missie kan volbrengen. De Europese Commissie en de Verenigde Staten hebben inmiddels hun steun aan Griekenland uitgesproken.

De veelal Griekse toeristen op Kastellorizo wachten de situatie niet langer af; die pakten de afgelopen dagen hun biezen, melden media in Griekenland. De kwestie heet er een crisis, en bepaalt al dagenlang het nieuws. De angst voor de grote buurman is historisch verklaarbaar - in het huidige Griekenland heersten vierhonderd jaar lang de Ottomanen. Maar ook de recente geschiedenis bezorgt de Grieken argwaan. Ze vrezen dat Erdogan, wiens populariteit bij zijn kiezers daalt nu Turkije economisch in het slop zit, de dreigementen gebruikt om zijn blazoen op te poetsen. In maart nog riep Turkije vluchtelingen op naar Griekenland te gaan, en bracht de overheid hen zelfs in bussen naar de grens. 

De Turkse kustwacht zou ook een oogje dichtknijpen als migranten per bootje de Egeïsche Zee proberen over te steken. Cultureel-historische pijn is er ook. Vrijdag nog werd de Hagia Sophia in Istanboel in gebruik genomen als moskee, terwijl die gebouwd is als een van de belangrijkste Grieks-orthodoxe kathedralen ooit. Terwijl duizenden moslims er het vrijdaggebed hielden, luidden in Griekenland als teken van rouw de kerkklokken.