Voorstanders van de legalisering van abortus gingen in september de straat op in Dublin. © AFP

Ierland klaar voor keuze over groot taboe: abortus

Eind mei stemmen de Ieren over versoepeling van de abortuswetgeving. Abortus is nu nog verboden in het katholieke Iand. De bevolking is enorm verdeeld: voor- en tegenstanders staan lijnrecht tegenover elkaar.

Suse van Kleef 07-02-18, 06:53 Laatste update: 07-02-18, 11:02

In 2016 raakte Caoimhe Anglin (28) onverwacht zwanger. ,,Nog steeds begrijp ik niet hoe het kon gebeuren. Ik was al jarenlang aan de pil en mijn vriend en ik gebruikten ook nog altijd condooms. Voor de zekerheid. Toen het condoom scheurde, was ik ook niet ongerust. Tot ik ineens vier positieve zwangerschapstesten in mijn handen had."

Ze wilde het kind niet houden. ,,We hebben er heel lang over gepraat, alle opties bekeken. Maar we wisten dat we het ons financieel niet konden permitteren een kind op de wereld te zetten. Het was geen goed moment."

Caoimhe reisde met haar vriend van Dublin naar Manchester om daar een abortus te ondergaan. ,,Ik voelde me zo alleen. Ik kende niemand die in deze situatie zat", vertelt ze. ,,Toen ik op het vliegveld van Dublin naar de wc ging, zag ik een meisje dat veel jonger was dan ik. Ze was in haar eentje, en overstuur. Ik wist op dat moment: die gaat hetzelfde doen als ik. Hoeveel meisjes en vrouwen zoals zij moeten dit in alle eenzaamheid doormaken? Toen realiseerde ik me: hier moet iets veranderen."

Abortustoerisme

Ierland heeft de strengste abortuswetgeving van Europa. Volgens het Achtste Amendement van de grondwet is abortus verboden. Door de strikte wetgeving is er veel sprake van abortustoerisme: elk jaar reizen duizenden Ierse vrouwen naar Engeland om hun zwangerschap af te breken. Een onbekend aantal bestelt abortuspillen op internet, die zonder medische begeleiding worden ingenomen. Op een illegale abortus staat in Ierland een maximale gevangenisstraf van veertien jaar.

Het onderwerp is nog steeds voor veel mensen taboe. ,,Toen ik de dag na mijn abortus terugkwam in Ierland dacht ik: het ergste is achter de rug", zegt Caoimhe. ,,Maar ik bleef heel hevig bloeden. Op een gegeven moment had ik zo veel pijn dat ik dacht dat ik doodging." Twee weken lang was ze te bang om naar haar huisarts of de eerste hulp te gaan. ,,Ik dacht alleen maar: straks arresteren ze me. Wat moet ik dan?"

Progressiever

Steeds meer komen vrouwen naar buiten met hun eigen akelige ervaringen. Die persoonlijke verhalen zorgden ervoor dat de discussie weer opleefde, denkt Richard Murphy, een veertiger aan de bar van The Boar's Head, in het centrum van Dublin. ,,We praten er nog steeds niet veel over in de kroeg", zegt hij vanachter zijn pint Guinness. ,,Maar achter gesloten deuren is het wel een onderwerp van gesprek. Sowieso wordt dit land steeds progressiever. De bevolking verjongt, is rijker en wereldwijzer dan wij vroeger waren. Ze hebben andere ideeën."

Tom Ward zit naast hem en knikt. ,,Ik hoor bij die generatie. De meeste mensen om mij heen zijn zo. Maar toch... Als het zo makkelijk wordt abortus te plegen, dan gaat het steeds vaker gebeuren. Dat vind ik niet goed. Ik ga dan ook tegenstemmen."

Het zal erom gaan spannen in mei, denkt Richard: ,,Vergeet niet dat de kerk hier nog steeds heel veel invloed heeft, en die heeft al gezegd tegen te zijn. Maar uiteindelijk denk ik dat het er net doorheen komt, en dat de wet wordt versoepeld."

'Een baby mag je niet doodmaken'

Cora Sherlock, Pro Life Campaign © Suse van Kleef

In de St Mary's Pro Cathedral even verderop wonen op vrijdag zo'n 50 mensen de ochtenddienst bij. ,,Ik ga zeker 'nee' stemmen", zegt de 83-jarige Betty als ze naar buiten loopt. ,,Een baby'tje van twaalf weken oud is helemaal gevormd, dat mag je niet doodmaken."

Het is een veelgehoorde redenatie, die tegen het zere been is van Alibhe Smith. Zij voert al 36 jaar campagne over dit onderwerp en is een van de oprichters van de Coalition to Repeal the Eighth Amendement. ,,In dit referendum stemmen we niet over het aantal weken waarin abortus wel of niet mag worden gepleegd", roept ze fel. ,,We stemmen alleen over de vraag of abortus uit de grondwet moet worden gehaald. Daar moeten de Ieren antwoord op geven. Welke details en voorwaarden er vervolgens in de wet komen, dat is aan de verkozen politici. Dat is hun werk."

Maar voor veel mensen zijn die twee onderwerpen niet los te zien, nu de centrumrechtse premier Leo Varadkar al aan een nieuwe wet werkt waarin abortus in alle gevallen is toegestaan is tot twaalf weken in de zwangerschap. ,,Je kunt niet zeggen: ik ben voor het intrekken van het Achtste Amendement, maar ik ben tegen abortus op aanvraag", zegt Cora Sherlock, woordvoerder van de Pro Life Campaign. ,,Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Varadkar heeft vaak gesproken over het introduceren van wetten waarin abortus veilig, legaal en zeldzaam is. Maar abortus is nooit veilig voor de ongeboren baby. En, als abortus eenmaal legaal is, zal het vaker en vaker gebeuren. Niks zeldzaam."

Ommezwaai

Ook kerkganger Betty ziet dat zo. ,,De wet ligt al klaar. Met een 'ja' stem je indirect voor het toestaan van abortus zonder voorwaarden tot twaalf weken. Dat is geen middenweg, dat is een ommezwaai. Ik vind: je moet accepteren wat God je geeft. Iedereen die ik ken, denkt er zo over. We zijn een katholiek land, dat willen we niet." Haar vriendin knikt: ,,Het is moord. Zo lang ik leef zal ik niet voor het recht op abortus stemmen."

Ervaringsdeskundige Caoimhe Anglin hoopt haar landgenoten te overtuigen 'ja' te stemmen. Ze reist de komende maanden door Ierland met haar organisatie EverydayStories om haar verhaal te vertellen. ,,We organiseren discussiegroepen in cafés, huiskamers en bij bedrijven. We laten audiofragmenten horen van vrouwen die te maken hebben gehad met abortus. Zo hopen we het referendum te winnen."

Op de vraag of Ierland er klaar voor is om abortus te legaliseren blijft ze even stil. ,,Als je me dat een jaar geleden had gevraagd, had ik gezegd: ik hoop het, maar ik denk het niet. Maar er is veel veranderd de afgelopen tijd. De peilingen zijn hoopgevend, het land realiseert zich dat het geen zwart-wit onderwerp is. Het stigma verdwijnt langzaam. Dus nu zeg ik: ja, we zijn er klaar voor. Het is tijd."