Kosovo trekt omstreden maatregelen tegen Serviërs in na onrust: blokkades bij grens weggehaald

De grensovergangen bij Jarinje en Bernjak werden zondag door de Kosovaarse politie gesloten. De overgangen werden geblokkeerd met vrachtwagens die met gravel gevuld waren en met zware machines. Boze demonstranten hebben volgens de politie ook Albanese voorbijgangers aangevallen. Ook werden schoten gelost richting de politie, maar daarbij vielen geen gewonden. In het stadje Noord-Mitrovica klonk drie uur lang een luchtalarm.

Servische soldaten zijn begonnen met het verwijderen van de wegblokkades bij de grens. De Servische omroep RTS meldt dat het verkeer bij de stad Merdare weer normaal rijdt. Kosovo wilde eigenlijk alle eigen burgers, onder wie veel Serviërs, vanaf maandag verplichten een Kosovaars nummerbord te gebruiken. Zo’n 50.000 Serviërs die in het noorden van Kosovo wonen, waar de twee gesloten grensovergangen zich bevinden, gebruiken veertien jaar na Kosovo’s onafhankelijkheid nog altijd Servische nummerborden. 

Die beslissing stuitte op dusdanig veel Servisch verzet dat de Kosovaarse premier Albin Kurti op Amerikaans verzoek besloot die verplichting een maand uit te stellen. Kurti stelde als voorwaarde dat de wegversperringen bij de grens zouden worden opgeheven, waar de lokale Servische bevolking de weg blokkeerde met vrachtwagens en zware machines. Kurti hoopt op deze manier de oplopende spanningen in de grensregio te kunnen sussen.

Volgens RTS zijn de wegen maandagochtend bijna overal weer vrijgegeven. Wel zouden Servische burgers maandag al gevraagd worden een extra document in te vullen als ze naar Kosovo willen. Het is niet duidelijk of deze maatregel weer wordt opgeheven als de blokkades zijn verwijderd. Kosovaren die andersom naar Servië willen reizen hebben al zo’n document nodig.

Vorig jaar wilde premier Albin Kurti daar al een einde aan maken, maar hij zag daar toen van af door protesten. Bij dezelfde grensovergangen werd toen gedemonstreerd. Kosovo zette toen speciale politietroepen in en Servië liet gevechtsvliegtuigen langs grens vliegen.

Nu probeerde Kurti het opnieuw en had hij Serviërs in de noordelijke regio 60 dagen de tijd gegeven de nummerborden om te wisselen. Ook zouden alle Servische burgers die Kosovo bezoeken vanaf maandag bij de grens een extra document moeten opvragen om het land in te kunnen. Servië vraagt van Kosovaren hetzelfde.

Zondag was het de hele dag onrustig in het noorden van Kosovo, waar voornamelijk Serviërs wonen. Volgens de Kosovaarse regering hebben de blokkades en de schietpartij als doel ,,Kosovo te destabiliseren en de vrede en veiligheid van onze burgers en ons land te bedreigen. Verschillende agressieve daden vonden deze middag en avond plaats, aangemoedigd en gepland door de autoriteiten in Belgrado”, aldus een Engelstalige mededeling van Kurti.

De Servische president Aleksandar Vucic had eerder op de avond in een toespraak verklaard dat de situatie in Kosovo ,,nooit zo moeilijk was” voor Servië en de Serviërs die in Kosovo wonen. ,,De sfeer is tot het kookpunt gebracht”, aldus Vucic. Hij voegde daaraan toe dat ,,Servië zou winnen” indien de Serviërs zouden worden aangevallen.

Te midden van die oplopende spanningen voerden de Kosovaarse premier, president Vjosa Osmani en een aantal vicepremiers zondag uitgebreid overleg met de Amerikaanse en Europese vertegenwoordigers in het land. De uitkomst daarvan was dat Kurti zondagnacht bekendmaakte de maatregelen over de nummerplaten en reisdocumenten een maand te willen uitstellen. Als voorwaarde stelt de Kosovaarse regeringsleider wel dat alle barricades aan de grensovergangen maandag zijn verwijderd. ,,De regering van Kosovo belooft de implementatie van twee beslissingen (....) uit te stellen tot 1 september 2022, indien op maandag 1 augustus alle barricades verwijderd zijn en de vrijheid van beweging volledig is hersteld op alle wegen in het noorden van Kosovo.”

Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, verwelkomde het uitstel, maar voegde er wel aan toe te hopen dat de wegversperringen ,,spoedig worden opgeheven”.

De door de NAVO geleide VN-vredesmacht Kosovo Force (KFOR) noemt de situatie in het noorden van Kosovo gespannen en zegt ‘bereid te zijn om in te grijpen als de stabiliteit in gevaar komt’, in lijn met ‘ons VN-mandaat’. Momenteel dragen 28 staten bij aan de in 1999 door de VN ingestelde vredesmacht, met een gecombineerde sterkte van ongeveer 4000 militairen en civiel personeel.

In Moskou weet een woordvoerster van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken de verhoogde spanningen aan wat zij noemde ,,ongegronde discriminerende regels”, opgelegd door de Kosovaarse autoriteiten. Kosovo is door meer dan honderd landen erkend als een onafhankelijke staat, maar niet door Servië of Rusland.