Speciaal aanklager Robert Mueller heeft z’n langverwachte rapport af. Wat nu?

Barr geeft aan dat hij mogelijk dit weekeinde de conclusies kan doorgeven aan het Congres. Of Muellers rapport ook openbaar wordt, is aan de minister. Hij kan bijvoorbeeld besluiten het bij zijn samenvatting te houden.

Politieke opponenten van Trump eisen direct dat het rapport in zijn geheel openbaar wordt. ,,Ik ga geen conclusies trekken tot we niet alleen het hele rapport zien, maar ook de onderliggende bevindingen en documenten’’, kondigde de Democratische leider Chuck Schumer direct aan.

Volgens de Amerikaanse wet moet de minister alleen ‘uitleg’ geven aan het Congres over de conclusie en eventuele momenten waarop hij besloot anders te handelen dan Mueller heeft voorgesteld. Dat laatste is niet gebeurd, zegt Barr in zijn brief.

Hij geeft aan zo transparant mogelijk te willen zijn. Maar hij moet onder meer zorgen dat geen staatsgeheime informatie op straat belandt. Het Huis van Afgevaardigden heeft gestemd vóór openbaarmaking van Muellers werk, en ook Trump zei vorige week: ,,Laat mensen het zien.”

Anonieme bronnen bij justitie melden aan Amerikaanse media dat Mueller geen nieuwe aanklachten aanbeveelt. Dat betekent niet per se dat Trump niets te verwijten valt: het was hoe dan ook onwaarschijnlijk dat hij aangeklaagd zou worden, want dat kan niet in het geval van een zittend president, volgens de gangbare interpretatie van de wet.

Gisteravond, net nadat naar buiten kwam dat Mueller klaar is, vierde Trump in Florida de dertiende verjaardag van zijn jongste zoon Barron. Als het rapport geen bewijs vindt van ‘samenzwering’ met de Russen, iets wat Trump altijd vol vuur heeft ontkend, kan hij het in zijn voordeel gebruiken. Trumps campagneteam voor de presidentsverkiezingen van november volgend jaar zou hem willen neerzetten als slachtoffer van een mislukte coup, zeggen adviseurs tegen persbureau AP.

Zonder heterdaad kan het rapport nog steeds politieke gevolgen hebben. Op basis van Muellers bevindingen kan het Congres in actie komen, in theorie zelfs met een afzettingsprocedure. Het Congres is bovendien zélf, buiten Mueller om, aan verregaand onderzoek naar de handel en wandel van Trump begonnen. Dat kan de president nog steeds in de problemen brengen.

Daarbij loopt nog een hele reeks onderzoeken door andere aanklagers, die zich onder meer verdiepen in mogelijk illegale donaties aan Trumps inauguratiecommissie, zwijggeld voor minnaressen en inzet van werknemers zonder verblijfspapieren in zijn bedrijf.

De vrees bestond lang dat Trump zou proberen Mueller te ontslaan om onder het door hem zo gehate onderzoek uit te komen. Maar nu is duidelijk dat de speciaal aanklager zijn werk gewoon heeft kunnen voltooien. Een einde aan Muellers onderzoek zonder nieuwe aanklachten, zou betekenen dat geen enkele Amerikaan vervolgd wordt voor ongeoorloofd contact met Russen tijdens de verkiezingscampagne van 2016, de kern van het onderzoek.

Mueller vond wel diverse andere overtredingen van de wet door medewerkers van Trump. Zo gaat zijn voormalig campagnemanager Paul Manafort de cel in voor fraude en liegen tegen justitie. Een Nederlandse advocaat die in het verleden met Manafort samenwerkte, Alex van der Zwaan, kreeg vorig jaar 30 dagen cel vanwege leugens. In aanklachten legde Mueller bovendien bloot hoe Russische hackers probeerden de verkiezingen van 2016 te beïnvloeden, en toonde hij dat het campagneteam van Trump gestolen e-mails van tegenstander Hillary Clinton maar al te graag uitbuitte.