Wil Moskou opgepakte Amerikaanse journalist uitruilen tegen Russische spion die in Den Haag werkte?

Terwijl Amerikaanse bewindslieden de arrestatie veroordelen, eist de Amerikaanse voormalig vicepresident Mike Pence een steviger repliek. ,,Het is tijd voor president Biden om Poetin duidelijk te maken dat we zijn provocaties niet zullen accepteren en dat we het pesten van verslaggevers evenmin accepteren”, aldus Pence gisteravond op CNN. Hij riep op meteen een aantal Russische diplomaten uit te wijzen.

De arrestatie en de beschuldiging tegen Gershkovich - wiens joodse ouders destijds naar de Verenigde Staten emigreerden - doen een opzetje vermoeden. De journalist die volgens collega's bezig was met een artikel over het huurlingenbedrijf Wagner werd in de Russische stad Jekaterinenburg uit een restaurant gehaald en afgevoerd met zijn trui over zijn hoofd. Hij werd kort daarna voorgeleid voor een rechtbank is Moskou.

Volgens de Russische inlichtingendienst zou Gershkovich op heterdaad zijn betrapt en bezig zijn geweest in opdracht van de Amerikaanse regering ‘staatsgeheime informatie te verzamelen over het Russische militair-industriële complex’. Gershkovich - eerder werkzaam voor onder meer The New York Times, het Franse persbureau AFP en de Russische Moscow Times - heeft een reputatie als een betrouwbare verslaggever en was - volgens het persbureau Reuters - op weg naar de oostelijke stad Nizjni Tagil (in het Aziatische deel van Rusland) waar de nodige Russische militaire industrie is gevestigd. The Wall Street Journal ontkende met klem de aantijgingen dat hij spioneerde voor de Amerikaanse diensten en eiste de onmiddellijke vrijlating van de verslaggever.

Opmerkelijk is in het geval Gershkovich de timing en de kennelijke grote haast van Moskou. De journalist is al voorgeleid voor een rechtbank in Moskou en zal minstens twee maanden in voorarrest blijven. Normaliter worden spionageprocessen in het geheim gevoerd. „Gershkovich is een zeer goede en moedige journalist, geen spion, in godsnaam. Dit is een frontale aanval op alle buitenlandse correspondenten die nog in Rusland werken. Dit betekent dat de FSB is losgeslagen”, aldus de bekende Russische onderzoeksjournalist Andrej Soldatov op Twitter. Hij geldt als expert op het gebied van de Russische veiligheidsdiensten.

Volgens de Russische journalist en Nobelprijswinnaar Dmitri Moeratov (van de inmiddels verboden Novaya Gazeta) past de arrestatie van Gershkovich in de nieuwe frontale strategie van het Kremlin tegen het Westen. ‘Hoe luidruchtiger, hoe beter. We zijn een tijdperk van open confrontatie begonnen.’

De coördinator van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad, John Kirby, sloot niet uit dat de arrestatie van Gershkovich te maken had met de veroordeling van Viktor Ferreira in Brazilië, beter bekend als Sergey Cherkasov (37). Deze Russische staatsburger werd gearresteerd op verdenking van het zijn van een ‘agent van een buitenlandse mogendheid’. Cherkasov werd vorig jaar al in Nederland aangehouden toen hij met een valse Braziliaanse identiteit probeerde te infiltreren in het Internationaal Strafhof in Den Haag. Hetzelfde hof dat onlangs een arrestatiebevel uitvaardigde tegen de Russische president Poetin wegens oorlogsmisdaden in Oekraïne.

Cherkasov werd door Nederland uitgewezen naar Brazilië waar hij werd opgepakt en inmiddels is veroordeeld tot 15 jaar wegens het vervalsen van Braziliaanse regeringsdocumenten. Rusland deed onmiddellijk een verzoek tot uitlevering omdat Cherkasov die - zo werd beweerd - in Rusland zou worden gezocht wegens drugshandel, maar volgens Amerikaanse bronnen is hij echter een tegen de lamp gelopen agent van de Russische militaire inlichtingendienst GRU die Moskou graag weer naar huis wil halen.

Waarnemers vermoeden dat Rusland vaker redenen zal zoeken om Westerlingen te arresteren om zo Russen die in de Verenigde Staten en elders in de wereld vastzitten wegens bijvoorbeeld spionage snel uit te ruilen. In december lieten de VS de beruchte veroordeelde Russische wapenhandelaar Viktor Bout voortijdig vrij, in ruil voor de ster van het Amerikaanse damesbasketbal Brittney Griner. Zij werd door de Russische autoriteiten opgepakt in de dagen voordat Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenviel. Griner bleek slechts wat hasjolie in haar bagage te hebben, maar werd tot negen jaar strafkamp veroordeeld voor drugssmokkel en -bezit.

De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Sergei Ryabkov, die werd gevraagd naar de kans op een uitruil van journalist Gershkovich, zei gisteren dat het voorbarig was om de kwestie te bespreken.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: