‘Oekraïense vluchtelingen worden door werkgevers uitgebuit’

Dat stelt Fairwork, een organisatie die strijdt tegen moderne slavernij in Nederland en opkomt voor de belangen van de slachtoffers. Sinds het uitbreken van de oorlog heeft FairWork 213 Oekraïense cliënten geregistreerd. Bij 74 van hen was sprake van signalen van arbeidsuitbuiting. Dit is een grote toename in vergelijking met het jaar voor de oorlog, toen 17 Oekraïners aanklopten, bij wie drie keer signalen van arbeidsuitbuiting genoteerd werden.

FairWork vreest dat de groep vluchtelingen die hulp zoekt slechts het topje van de ijsberg is en dringt aan op laagdrempelige informatievoorziening en ondersteuning voor Oekraïners. Er zijn tienduizenden vluchtelingen uit Oekraïne aan het werk in Nederland.

Oekraïense vluchtelingen zijn kwetsbare werknemers, zij kwamen hier niet om te werken en hebben zich daar niet op voorbereid, stelt FairWork. Er is geen of gebrekkige kennis over arbeidsregels, cao’s en andere rechten.

,,Helaas zijn er werkgevers die misbruik maken van kwetsbare mensen die slecht geïnformeerd zijn en onze taal en cultuur niet kennen’’, zegt Francien Winsemius, woordvoerder van FairWork. ,,Dat het nu ook nog eens gaat om oorlogsslachtoffers die voor een habbekrats moeten werken en net zo makkelijk weer worden ontslagen, maakt het dubbel zo smakeloos.’’

_{Lees verder onder de video}

Soms worden vluchtelingen voor duizenden euro’s benadeeld. ,,Een Oekraïense man van middelbare leeftijd klopte aan bij FairWork. Hij vluchtte twee maanden nadat de oorlog uitbrak naar Nederland. Via een advertentie vond hij al snel een werkgever die onder andere Russisch sprak, dat zorgde ervoor dat de communicatie gemakkelijk ging.

De man ging aan het werk in de bouw, zonder contract, maar dat zou de werkgever na een maand in orde maken. Ze spraken een salaris van 12 euro per uur af. De eerste maand werkte de man 240 uur, meer dan 10 uur per dag. Tot zijn verrassing kreeg hij daarna geen contract, maar werd hij zonder reden ontslagen. Bovendien ontving hij geen salaris. Ook werd hij door de werkgever bedreigd dat hij de huisvesting snel moest verlaten’’, meldt FairWork.

Werving van de vluchtelingen gebeurt via advertenties op sociale media of chat-apps als Viber. ,,Tegen betaling kan werk geregeld worden, daarbij geldt: hoe meer cliënten hebben betaald voor de bemiddeling, hoe meer loon per uur wordt beloofd’’, zegt Winsemius.

Voor de oorlogsvluchtelingen gelden soepelere regels. Er is geen werkvergunning nodig maar een werkgever moet het UWV wel melden dat er een Oekraïner aan het werk is én een arbeidsovereenkomst bieden. Als een vluchteling uit Oekraïne als zzp’er aan de slag wil, of alleen onder die voorwaarde werk kan krijgen, dan is er wel een werkvergunning nodig.

Het UWV deelt de gegevens met de Arbeidsinspectie die toezicht moet houden op het naleven van de arbeidswetten. Oekraïners hebben dezelfde rechten als Nederlandse werknemers. Het wettelijke minimumloon geldt en ook de cao als die van toepassing is.

De Arbeidsinspectie zegt ‘dat er bij controles ongetwijfeld Oekraïners worden aangetroffen die te weinig betaald krijgen of te veel uren moeten werken’. Er wordt niet per nationaliteit bijgehouden hoe vaak dat gebeurt.

Volgens Francien Winsemius van FairWork is het gemak waarmee Oekraïners aan het werk kunnen een goede zaak, maar kan het er ook voor zorgen dat daardoor malafide werkgevers onder de radar blijven en uitbuiting ongestraft kan plaatsvinden.

Bekijk hier al onze video’s over werk en carrière: