'Wij willen mensen helpen minder financieel kwetsbaar te worden op hun oude dag'

Er zijn investeerders en investeerders. Sommige vermogensbeheerders hebben alleen maar dollartekens in hun ogen, BlackRock en zijn eigenzinnige oprichter Larry Fink kijken ook naar de maatschappelijke impact van hun beleggingen. Een goed voorbeeld van dat laatste is BlackRocks besluit om alleen nog maar samen te werken met klanten die hun handen van de wapenindustrie af willen trekken. De bekendmaking volgde na de recente schietpartij in een school in Florida, waarbij zeventien mensen omkwamen.

Hoe raakt BlackRock, dat meer dan 6.000 miljard dollar - een zes met twaalf nullen - aan vermogen beheert, het leven van onze lezers?

,,Wij beleggen in opdracht van pensioenfondsen en verzekeraars een groot deel van het pensioengeld van jullie lezers. Ons doel is om mensen welvarend oud te laten worden. Na de financiële crisis hielpen we jullie ministerie van Financiën bij het stabiliseren van het bankenstelsel. Ook buiten Nederland hielpen we de Griekse overheid zicht te krijgen op hun schulden en lichtten we voor de Amerikaanse overheid de giftige bezittingen door die ze overnamen van Lehman en AIG toen de crisis uitbrak. 

Maar ik vind dat met onze huidige schaal onze verantwoordelijkheid een stuk verder gaat. Wij willen mensen helpen minder financieel kwetsbaar te worden op hun oude dag. De meeste Europeanen zetten hun spaargeld bijvoorbeeld op een bankrekening. Daarmee berokkenen mensen zichzelf schade. Geld op de bank zetten is als suiker eten. Even lijkt het wat, maar het levert je niks op.''

Wat moeten we dan met ons spaargeld?
,,Het is veel verstandiger om spaargeld te beleggen voor de lange termijn. Wij doen dat voor veel pensioenfondsen. Mensen schrikken daarvoor terug. Ik begrijp dat, want in grote delen van de financiële sector draait het om snelheid. Dienstverleners verdienen geld door transacties en willen dus zoveel mogelijk aankopen en verkopen in een zo kort mogelijke tijd. 

U stuurt jaarlijks honderden ceo's een persoonlijke brief. Waarom?
,,Ik zocht een manier om van ons te laten horen toen er in 2013 een niet te stuiten markt ontstond voor indexbeleggen. Indexbeleggen werd gezien als een domme manier van investeren. Je stapt in een indexfonds met daarin een groot aantal bedrijven en zit dan aan die bedrijven vast, ook als je het niet eens bent met hun werkwijze. Tegelijkertijd waren er activistische aandeelhouders die extreem agressief joegen op kortetermijnrendement. 

Zij zetten bedrijven aan tot onproductieve handelingen zoals het terugkopen van te veel eigen aandelen. Ik realiseerde mij toen dat indexbeleggen de ultieme langetermijninvestering was, waarbij we moesten zoeken naar nieuwe manieren om verantwoordelijkheid te nemen en invloed uit te oefenen. Ik besloot de bedrijven zelf een brief te sturen, waarin ik voorstelde om een dialoog te starten over de langetermijnstrategie van het bedrijf. Moet je nagaan hoe bizar het is dat ceo's nauwelijks praten met hun investeerders, terwijl wij toch als aandeelhouder een eigenaar zijn van dat bedrijf.''

In uw laatste brief roept u bedrijven op een duidelijk sociaal doel na te streven. Waarom?
,,Bedrijven met een duidelijke maatschappelijke doelstelling presteren een stuk beter. Het personeel kan zich dan gemotiveerd en gezamenlijk achter zo'n doel scharen. Dat is ook het principe achter ons eigen succes de afgelopen dertig jaar: we hebben een duidelijk doel.''

Hoe verklaart u dan dat Unilever, bij uitstek een bedrijf met een sociale doelstelling voor de lange termijn, toch kwetsbaar bleek voor een vijandige overnamepoging vorig jaar?
,,Dat verbaasde me. Maar de aanval was heel snel weer afgewend en dat kwam juist doordat Unilever zo'n sterke langetermijndoelstelling had. Ik denk dat Paul (Polman, de ceo red.) terugkijkend ook zal zeggen dat de strategiewijzigingen die hij in reactie op de aanval doorvoerde nodig waren. Kijk, een langetermijnstrategie mag nooit een excuus zijn om het op de korte termijn niet goed te doen.''

Een sociale doelstelling omdat dat geld oplevert dus?
,,Niet alleen. Grote bedrijven als BlackRock of Unilever moeten ook kunnen uitleggen wat de maatschappij waarin ze staan aan hen heeft. Vorig jaar wees ik op het belang van training en scholing van werknemers. Banen die verloren gaan door technologie zitten meestal in andere bedrijven dan de banen die gecreëerd worden door technologie. Dat is een enorme transitie. Bedrijven moeten daar een rol in spelen.''

Hoe kunt u van bedrijven vragen dat ze mensen klaarstomen voor werk in een ander bedrijf? Een bedrijf dat dit nalaat heeft dan toch een enorm voordeel?
,,Dat kan inderdaad gebeuren. Maar ik denk dat bedrijven die op de korte termijn misschien wat inleveren omdat ze investeren in hun mensen, een reputatie creëren waaraan mensen zich willen verbinden. Ook consumenten kijken vaker naar reputatie bij het kopen van hun producten. Ik ben ervan overtuigd dat bedrijven alleen kunnen floreren op de lange termijn als ze zich weer kunnen verbinden met hun omgeving.''

U zou ook topmannen kunnen oproepen om te stoppen met belastingontwijking zodat overheden genoeg geld hebben om die problemen aan te pakken.
,,Overheden zijn zelf verantwoordelijk voor mazen in de wet, want ze denken alleen op de korte termijn. Daarbij troeven ze elkaar af om bedrijven te lokken met zo laag mogelijke belastingen. Ik zou zeggen dat bedrijven de kansen die daardoor ontstaan (mits legaal) vooral moeten grijpen! Die gaten die overheden laten ontstaan hadden er nooit moeten zijn. Neem nu de recente maatregel om versneld (in een jaar) kapitaalgoederen te kunnen afschrijven. Je gaat me toch niet vertellen dat bedrijven die kans niet zouden moeten pakken? 

Meeprofiteren in de zin dat lonen stijgen ten koste van kapitaalgroei? is dat in het belang van uw klanten?
,,Nee, want met meeprofiteren bedoel ik niet dat de verhoudingen tussen arbeid en kapitaal moeten veranderen. Dat gaat toch niet gebeuren. Vakbonden maken nog maar nauwelijks een vuist. Ik denk dat ook de middenklasse moet zien te profiteren door mee te investeren. Mensen moeten weten hoe belangrijk het is om hun spaargeld verstandig en voor de lange termijn te investeren. Daar ligt BlackRocks missie: iedereen laten meeprofiteren van kapitaalgroei door mensen bewust te maken over hun financiële toekomst.''