Winkel zet Wajonger aan het werk

In 2007 heeft Ahold deze doelstelling geformuleerd, zonder daar veel ruchtbaarheid aan te geven. In 2008 werkten er 200 Wajongers in de 650 AH-supermarkten. Dit jaar zijn dat er 434. 'Het moeten er dus 650 worden', aldus Lindenbergh. De medewerkers krijgen jaarcontracten, het is niet meteen een vaste baan.

Vakkenvullen, kassawerk, 'de kwaliteitsmedewerker' in de supermarkt die er op let dat alles schoon is en de koeling op de juiste temperatuur: het zijn volgens Lindenbergh werkzaamheden die voor een deel ook prima door Wajongers kunnen worden gedaan. Het is maatwerk: onder degenen met een Wajong-uitkering zitten autisten, mensen met het syndroom van Down of een andere verstandelijke beperking en mensen met een lichamelijke beperking. 'Het moet wel zakelijk verantwoord zijn. Elke werknemer moet de klant goed bejegenen en niet bijvoorbeeld 'Hoepel op' roepen. Sommigen hebben blijvend ondersteuning nodig.'

De afgelopen jaren nam het aantal Wajongers rap toe tot 200 duizend. Het kabinet wil de Wajong daarom aanpakken. Alleen wie voor de rest van zijn leven geheel arbeidsongeschikt is, krijgt straks nog een Wajong-uitkering. De rest komt onder het bijstandsregime te vallen. Het kabinet maakt naar verwachting deze week de exacte plannen bekend.

Intussen lukt het uitkeringsinstantie UWV steeds beter de Wajongers naar regulier werk te begeleiden. Vorig jaar lukte dat bij ruim 2.800 Wajongers, 700 meer dan in 2009. Dit komt omdat een groeiend aantal werkgevers in hun cao laat opnemen Wajongers in dienst te willen nemen. Zo zijn ook in alle twaalf vestigingen van IKEA Wajongers aan het werk.

Het aannemen van werknemers met een 'vlekje' komt niet alleen voort uit idealisme, ook uit eigenbelang. Lindenbergh: 'Veel van deze mensen willen graag werken en er is genoeg werk voor hen. Zo verklein je de noodzaak voor een uitkering. Er is veel meer arbeidspotentieel en arbeidsreserve dan wij denken, waaruit werkgevers kunnen putten in een krappe arbeidsmarkt.'

Een reïntegratiebedrijf, USG Restart, is de belangrijkste intermediair tussen de uitkeringsinstantie UWV en het supermarktbedrijf. Ahold betaalt de medewerker voor de productieve uren. Soms wordt dit inkomen aangevuld met een uitkering. 'Je moet er energie in stoppen. Sommige chronisch zieke werknemers kunnen vanwege hun lichamelijke beperking slechts 20 uur werken. Andere werknemers hebben duidelijke instructies nodig: ze willen precies weten wat ze moeten doen. Voor sommige werknemers uit de Wajong is blijvend ondersteuning nodig van jobcoaches', zegt Lindenbergh.

Emiel van der Veer (32) werkt nu bijna drie jaar in de Albert Heijn in het Leusderkwartier in Amersfoort. Hij is onder meer verantwoordelijk voor het bijvullen van het vlees in de koeling. Van der Veer heeft aan beide oren een gehoorapparaat. Hij heeft een leerachterstand, zegt hij, lezen kan hij wel, maar schrijven vindt hij lastig. Ook vindt hij het moeilijk als het te hectisch wordt in de winkel. 'Soms ga ik lopen stressen', zegt hij.

Van der Veer is blij dat zijn jobcoach hem uit de uitkering naar deze baan heeft geleid. 'Werken is veel beter dan thuiszitten', zegt hij. Maar eigenlijk heeft hij het ook wel weer gezien in deze baan. 'Ik leer hier niets meer bij', zegt hij. Het liefst zou Van der Veer computers repareren, dat is zijn grote passie. Maar hij merkte eerder in een bedrijf dat hij soms net iets te langzaam is en dat het niet handig is dat hij niet zo goed kan schrijven. Van der Veer vertrekt hoe dan ook in juli bij deze Albert Heijn als hij drie jaarcontracten heeft gehad. Een vaste baan zit er bij Albert Heijn niet in voor hem. Een nieuwe Wajonger zal zijn plek innemen.

Het is niet eenvoudig om Wajongers aan te nemen, merkt Lindenbergh. Bedrijven die dit willen, lopen nogal eens vast in een bureaucratisch moeras. Instanties als UWV en gemeenten werken 'in hoge mate' langs elkaar heen. 'Bedrijven haken af als het zo ingewikkeld is. Het is tenslotte onze corebusiness om pindakaas te verkopen, niet om Wajongers aan het werk te helpen. (Tekst Charlotte Huisman,  foto Raymond Rutting / de Volkskrant)