Aaltje van Zweden: ‘Het lijkt tegenwoordig alsof we niet meer met andersmans verschillen kunnen omgaan’

De expositie heet ‘Het Wonderbaarlijke Voorval met de Hond in de nacht’, genoemd naar de voorstelling van de Theateralliantie waar de tentoonstelling meereist en het boek van Mark Haddon. „De Papageno-jongeren lazen het boek en gingen toen in ons atelier in stichtinghuis Laren aan de slag.”

Enschede is voor Van Zweden en Stichting Papageno extra bijzonder: hier in 1997 begon het. „Mijn man, Jaap van Zweden, was destijds dirigent van het Orkest van het Oosten. Tijdens een radio-interview vertelde hij over onze zoon Benjamin met autisme en dat er in Nederland geen hoop voor hem was qua begeleiding. Als je zoiets vertelt, denk je al snel, ik ben de enige. Maar we kregen al snel belletjes van ouders, zeker twintig, die de situatie herkenden.”

Aaltje van Zweden besloot toen een informatieavond te houden voor de twintig ouders. Gewoon, om te kijken wat zij konden doen. De twintig werden tweehonderd. „Er was heel veel behoefte aan begeleiding. Stichting Benjamin, zoals Papageno voorheen heette, werd vlak erna opgericht.” Die stichting kreeg een duidelijk doel: mensen met autisme moeten een huis krijgen dat midden in de samenleving staat, zodat zij er onderdeel van uitmaken. Jongeren kunnen er wonen, schilderen, concerten geven en werken in een restaurant en dan ‘moeten de bezoekers niet raar opkijken als er een lepel door de ruimte vliegt’.

Het principe ‘begeleiding midden in de stad’ bracht Van Zweden in eerste instantie naar de muziektherapieopleiding van het Conservatorium in Enschede. „Dat ging op een intuïtie. Destijds vond men dat raar: wat kun je nou met muziek bereiken? Maar na twintig jaar neurologisch onderzoek is dat beeld omgeslagen, mede door neuroloog Erik Scherder. Muziek doet veel positiefs met ons brein.” 

Het Papageno Huis ontstond twintig jaar geleden, toen zowel de studenten en docenten muziektherapie als de ouders van kinderen met autisme in Enschede er klaar voor waren. ,,We hadden alles in kannen en kruiken. Alleen, we zagen over het hoofd dat je naar de kinderen met autisme toe moet. We hadden geen vervoer. Niet aan gedacht. Dus we hebben de chauffeur van Jaap gevraagd. Hij reed met een auto volgestopt met instrumenten en studenten door Enschede op weg naar de cliënten. Nu hebben we een netwerk van dertig chauffeurs in dienst om muziektherapie wekelijks thuis te geven.”

Van Zweden is over de voorstelling erg positief. „Je ervaart met hoofdpersoon Christoffer, een jongen met autisme, zijn overgeprikkelde belevingswereld. Ik hoop zo dat de voorstelling bijdraagt aan dat we niet meer opkijken van elkaars verschillen. Het lijkt tegenwoordig wel alsof we niet meer met andermans verschillen kunnen omgaan.”

Voor wie een schilderij van de expositie wil kopen: het geld vloeit terug naar de makers zelf.