De sociale huurwoning is een Haagse melkkoe: miljoenen gingen naar het Rijk, maar écht gebouwd werd er bijna niet

Als op 21 november 2012 de Tweede Kamer akkoord gaat met invoering van de verhuurderheffing, legt het SP-Tweede Kamerlid Paulus Jansen een emotionele verklaring af.

Hij schetst een doemscenario voor de woningmarkt. Corporaties stoppen met bouwen, mensen die niet kunnen kopen, kunnen ook niet meer huren. ‘Dit zal leiden tot een woningtekort’, aldus Jansen.

Had hij gelijk? Zijn er de afgelopen jaren daadwerkelijk minder sociale huurhuizen bij gekomen? De regio’s in Oost-Nederland kleuren verschillend, blijkt uit de inventarisatie van de onderzoeksclub van de Gelderlander, de Stentor en de Twentsche Courant Tubantia. Maar woningcorporaties zijn niet helemaal gestopt met bouwen.

Dit is wat er is gebeurd: in het verspreidingsgebied van De Gelderlander (Arnhem/Nijmegen, Veluwe, Achterhoek) waren er in 2010 187.339 sociale huurhuizen. Tien jaar later, in 2020, zijn dat er 195.588: 10.249 meer dus. Omgerekend kun je zeggen: 1000 huizen per jaar erbij. In het verspreidingsgebied van de Stentor is het aantal sociale huurhuizen met 5645 toegenomen (van 144.078 naar 149.723).

In de regio waar Tubantia verschijnt, gaat het wel bergafwaarts: een krimp in tien jaar tijd van 901 sociale huurhuizen (van 85.582 naar 84.681). Kijk naar Hengelo. De stad telt anno 2020 853 sociale huurhuizen minder, die zijn vermoedelijk verkocht of gesloopt. In Aalten in de Achterhoek zijn nu ook 152 sociale huurhuizen minder.

In Enschede, een stad met veel woningzoekenden, kwamen er in die periode 185 huurhuizen bij. Het aantal inwoners groeide nauwelijks, met 1000 mensen. Apeldoorn - dat wel met dik 5000 inwoners groeide - kwamen er slechts 271 sociale huizen bij. In Arnhem waren dat er beduidend meer: 1378. Net als in Nijmegen waar het huizenbezit van de corporaties groeide met 1774 sociale huurwoningen.

De (inkomensafhankelijke) huur verhogen is een manier voor woningcorporaties om extra geld binnen te krijgen om de verhuurderheffing te betalen. Verkoop van sociale huurhuizen is een andere - het is de toenmalige minister van Volkshuisvesting Stef Blok die dat zelf voorstelt.

Uit openbare data blijkt ook dat het bezit van huurwoningen door bijvoorbeeld investeerders en beleggers in de periode van de verhuurderheffing in Oost-Nederland fors is toegenomen.

De woningcorporaties voelen zich melkkoe. Vorig jaar betaalden de gezamenlijke sociale huisvesters 1,8 miljard verhuurderheffing aan ‘Den Haag’. Die belasting op woningbezit is ingevoerd in 2013, tijdens de vorige economische crisis.

De grotere woningcorporaties hadden immers toch veel geld in kas. In de oorspronkelijke plannen werd er nog over de heffing gesproken als een manier om de doorstroming op de huurmarkt te bevorderen. Toen ging men uit van een jaarlijkse bijdrage van uiteindelijk 760 miljoen euro.