Enschedese kunstenaar heeft rust gevonden in Shanghai

Aan een tafeltje in een heerlijk rumoerig SamSam, in hartje Enschede, zit deze middag een man die vroeger wel als ‘onhandelbaar’ werd gezien. Een man, nu de rust zelve, van wie het verhaal gaat dat hij als jongen op school net zo lief op de gang stond als in de klas zat - en in ieder geval vaker. Geen land mee te bezeilen: zo’n knaap. Maar Peter Riezebos is nu een zeer succesvol beeldend kunstenaar, voor wiens schilderijen internationale verzamelaars in de rij staan. Exposities in de VS, China, noem maar op.

Pieter Riezebos (37) woont in Shanghai, maar hij is even terug in Enschede. Om uiteenlopende redenen. Net zo goed omdat hij een tentoonstelling heeft in Amsterdam, die werd geopend door oud-premier Jan Peter Balkenende, als om op een bruiloft in Enschede te kunnen zijn. Dit laatste omdat het kan en zeker niet omdat het zou moeten. Peter Riezebos heeft een broertje dood aan sociale verplichtingen.

Hij zegt: „Nederland is een van de mooiste landen om te wonen. Welk onderzoek je ook leest, Nederland staat altijd wel in de top 5. Ook in Azië weten ze dat ’t hier het paradijs op aarde op is. Het heeft mij altijd ernstig gefascineerd dat juist hier, waar zo veel kansen zijn, mensen in staat zijn zichzelf in een gouden kooi te vangen. In een relatie stappen en trouwen, omdat de familiedruk het verlangt. Het huis, de kinderen, een betere auto dan de buurman. Dit beeld heeft mij altijd beangstigd. Heb je de hele week hard gewerkt, wacht thuis de magnetronmaaltijd. Je vrouw heeft zich al omgekleed, jouw kleding ligt klaar. Een verjaardag van die en die. Je hebt er geen zin in, en je vrouw ook niet, zegt ze. ‘Maar ze zijn laatst ook bij ons geweest.’ Daar heb ik me altijd tegen verzet.”

Liever dit: „Iemand op straat tegenkomen die vraagt: ‘Al geluncht?’ Dat je elkaar bij de uitsmijter aankijkt en allebei een biertje bestelt. En dat je bij het derde biertje weet: dit wordt een topdag. Zo’n ontmoeting is niet te koop. Die kwaliteit, daar gaat het om. Het zit in een appeltaart bakken en naar je oma brengen. Bij het zoeken naar kwaliteit kan een McKroket net zo goed zijn als een tweesterrenmenu. Als je dat maar omarmt, zit de intrinsieke waarde in allerlei belevenissen. Op deze manier is het leven een onbeperkte mentale speeltuin.”

Dit systeem omarm je, voor andere heb je angst.
„Dit is de waarborging van datgene wat ik lief heb. Het schept mijn vrijheid. Ik kapsel hem in voor een vol jaar met activiteiten die mijn vrijheid faciliteren.”

Die activiteiten zijn voornamelijk schilderen en de tentoonstellingen. ‘Shows’, noemt hij ze. „Een woord dat internationaal, overal begrepen wordt.”
Peter Riezebos maakt grote, kleurrijke werken. „Ik schilder met een plan. Altijd deels figuratief, ondanks dat ik het speelveld tussen kleur en techniek heel leuk vind. Ik beleef het doek. Het is altijd een strijd, vooral rond het moment dat het doek klaar lijkt. Er is geen externe stimulus die zegt: Peter, het doek is klaar. Ik moet daar zelf over beslissen. En dat beleef ik vrij intens. Het is stressen, maar na het besluit is het klaar. Het is zo intens omdat je beseft: hoe mooier het doek wordt, hoe groter de kans het toch nog fout te doen.”

Hij houdt ervan te schilderen op de locaties waar hij exposeert. „Eerst een paar weken lezen. Voor een expositie in New York onderzoeken hoe Willem de Kooning terpentijn gebruikte om zijn oliën te verdunnen. In die weken bouw ik veel frustratie op. Want ik word gestimuleerd door zo’n stad, krijg ideeën en associaties. Ik wil dat vertalen in schilderijen. Is het klaar, dan zit ik gefrustreerd thuis dat ik niet aan het schilderen ben. Het is een permanente cyclus. Als je van wat daarin gebeurt iets weghaalt, de stress en de frustratie, dan heeft het geen zin meer. Dan verveel ik me. Dus moet er steeds een herijking komen. Ik moet blijven experimenteren. Ik moet blijven lezen. Ik moet die zoektocht. Daar zit heel veel geluk in. Want het is ook een snoepreis natuurlijk. We hebben geen kinderen, we kunnen overal naar toe. Daarom zeg ik ook tegen Lindy: ‘Dit is toch een feest wat we aan het doen zijn’.”

In 2009 ging hij voor het eerst naar Shanghai. „Ik was meteen ernstig onder de indruk.” Van de skyline, de dynamiek, het positivisme, de opwaartse economie. „China is aan het ontwaken”, zegt Peter Riezebos. „Ik zie veel gebeuren. Wat mij aanspreekt is de positiviteit. In Nederland was ik de klaagzang zat. Dat neerslachtige, ook hoe mensen zich gedragen op straat en in de trein, hoe negatief mensen kunnen zijn en soms de eigen verantwoordelijkheid aan de kant zetten. In Shanghai trof ik een gigantische, ongebreidelde positiviteit. Als ik daar ben, voel ik me heel prettig.”

Vier studies deed hij aan de Universiteit Twente. Vier, ja: Psychologie, Filosofie, Communicatiewetenschap en Bedrijfskunde. Een excellente student die eerder op de mavo nog moest doubleren, van het mbo werd verstoten en in een dermate ernstige depressie geraakte dat hij moest worden opgenomen. Een depressie die hij, om het eigentijds uit te drukken, een plek heeft gegeven. „Mijn nieuwe show in Amsterdam, Addicted to life, komt heel erg voort uit mijn angst voor de dood. Die angst overviel mij op een gegeven moment - een residu van de depressie speelde op. Het werd weer een permanent onderdeel van de dag.”

Maar dan net even anders. „Niet angst voor de dood, maar omdat ik zo blij ben met hoe het leven zich manifesteert. Ik ben verslaafd aan het leven. Het leven is hartstikke mooi.”

„Van wat voor mij het leukste is: schilderen, mijn kunst presenteren. Ik ben in staat een fatsoenlijk inkomen te genereren. En er zijn activiteiten die ik een warm hart toedraag en die ik aan de achterkant kan doen. Schrijf ik een filosofisch stuk met een vriend. Kan ook zo twee dagen kosten. Genieten!”

Alles beter dan wat hij ‘de moderne slavernij’ noemt: huisje, boompje, beestje en het idee 40 jaar hard te moeten voor de baas. „Moderne slavernij. Mijn vrienden in Enschede zullen zeggen: ‘Daar heb je Peter weer’. Geen bewegingsvrijheid, dat idee heeft mij altijd erg tegengestaan. Ik ben altijd bang geweest om in zo’n scenario te stappen. Ik ga naar bed met een glimlach, ik sta op met een glimlach, ondanks allerlei emotionele perikelen die zich, omdat ze onderdeel van mijn wezen zijn, laten gelden. Maar ze zijn ook een katalysator voor mijn expressie en positiviteit. Dat is de dualiteit in mij. Het is moeilijk om terug te gaan naar een situatie waarin ik zou moeten meedraaien in de maatschappij op een manier die mij niet past. Dat is geen diskwalificatie van wat er in de maatschappij gebeurt - het zit in mij. Het lukt mij een context te creëren waarin ik mij wel gelukkig voel. En dat gebeurt op dit moment. Ik zeg wel eens tegen Lindy: ‘Dit gevoel van geluk beleven in een bepaalde intensiteit, daar doen we het voor’. Klinkt clichématig, ik weet het, maar het is wel zo.”

Ben je bang dat de depressie opnieuw de kop opsteekt?
„Toen ik uit therapie kwam omdat het weer goed ging, had ik meteen een flinke terugval. Ik werd heel euforisch et cetera. De psychiater heeft mij geleerd dat het een onderdeel van mij is. Ik zeg weleens dat ik het kwijt zou willen zijn. Aan de andere kant – en dit zit ook mijn nieuwe show - heb ik geleerd dat dit dus mijn drive is. Ik heb een ongelimiteerde drive. Mijn vrouw is daarnaast een grote bron van motivatie, omdat we samen heel gelukkig zijn.”

Lindy...
„Ik zag haar en was op slag verliefd. Ik heb een prachtige tijd in Enschede gehad. Tien geweldige jaren. Lindy woonde hier al, in Haaksbergen, en studeerde aan Saxion. Voor haar ben ik deze kant opgekomen. Mijn eerste vriendin is ook mijn vrouw geworden. Dat zegt wel wat. Ik was heel angstig voor relaties. Ook hier gold dat ik doodsbang was om gevangen te worden in een systeem. Vanaf daar was de rest van het leven afgelopen, dacht ik. Ik vond haar een heel mooie vrouw met een warme uitstraling. Maar ik vond het heel spannend, dus het duurde even. Zij dacht op een gegeven moment: ik geef die jongen alle signalen. Maar ik was niet zo goed in het identificeren van signalen. Dat heb ik allemaal moeten leren. Er is een wereld voor mij opengegaan. Als ik toen had geweten wat ik nu allemaal weet... Maar goed. Lindy is 100 procent onderdeel van wat er gebeurt. Lindy is mijn maatje, Lindy is mijn klankbord. Ik heb tegen haar gezegd: het is soms heftig, maar wij zijn het doel. Het doel is Peter en Lindy. We willen graag samen zijn en een leuk leven hebben. Neemt niet weg dat wij net als alle andere stellen...” 

Hij lacht schalks. „Het hoort er allemaal bij. Ik neem het leven als een sprookje waar.”