Kiezen in stad en land: is de VS ons voorland?
Nederland weet de ogen op zich gericht. Na de Brexit en de overwinning van Donald Trump kijkt de hele wereld mee of de onverwachte afstraffing van de gevestigde orde een vervolg krijgt in Nederland. Maar een patriottistische lente lijkt hier ver weg. Vandaag: het slot van het onderzoek 'Kiezen in stad en land'.
Delen per e-mail
PVV-leider Geert Wilders is er zeker van: dit wordt het jaar van de 'democratische, geweldloze revolutie' waarin mensen 'het juk van de politieke correctheid' van zich af zullen werpen en 'Nederland weer van ons' wordt. Ook de SP denkt na 15 maart 'de macht te kunnen grijpen' en Nederland te veroveren op de traditionele partijen.
Ten dele voelen Wilders en SP- leider Roemer de temperatuur in de Nederlandse samenleving goed aan, blijkt uit het grote onderzoek 'Kiezen in stad en land', dat I&O Research afgelopen maanden uitvoerde in samenwerking met Tubantia en de aangesloten regionale kranten.
Een aanzienlijk deel van de Nederlanders is anti-establishment, anti-migratie en anti- islam
Trump-aanhangers
,,De sentimenten die de populariteit van de PVV verklaren lijken erg op sentimenten onder Trump-aanhangers", stelt onderzoeksleider Peter Kanne vast. ,,Een aanzienlijk deel van de Nederlanders is anti-establishment, anti-migratie en anti- islam. Daarnaast zie je vooral op het platteland en buiten de Randstad dat mensen zich niet gehoord voelen."
Een parallel is er zeker, stelt ook Amerika-deskundige Ruth Oldenziel van de TU Eindhoven. Ook daar zorgden de kiezers buiten de grote steden voor de omwenteling. ,,In de VS hebben vooral laagopgeleide, blanke mannen op Trump gestemd'', stelt zij. ,,Dat zijn niet per se mensen met de laagste inkomens. De echt lage inkomens stemmen op de Democraten. Het gaat vooral om mensen die zich bedreigd voelen, door een globaliserende economie en integratie. Dat zie je hier ook.''
Maar toch lijkt een omwenteling zoals die in de VS ver weg. Weliswaar ligt ook hier, net als daar, politiek cynisme op de loer, in het bijzonder op het platteland. Maar tegelijkertijd is voor een grote meerderheid het glas nog altijd halfvol, of meer. Slechts 14 procent van de Nederlanders in het onderzoek 'Kiezen in Stad en Land' zegt teleurgesteld te zijn. Ruim een derde (35 procent) zegt echter hoopvol te zijn en 'nog eens een vijfde is gematigd optimistisch. Kanne denkt daarom dat de onvrede in ons land wordt overschat.
Sentimenten
Belangrijk is in hoeverre sentimenten zich vertalen in stemgedrag. Kanne: ,,De verschillen tussen stad en platteland zijn hier minder groot dan in Amerika. Het stemgedrag wijkt daardoor ook veel minder af."
Dat blijkt eveneens uit het onderzoek. Partijen als PVV en CDA scoren relatief beter op het platteland, D66 en GroenLinks doen het iets beter in de stad, maar de verschillen zijn niet heel groot. Van een diepe kloof is geen sprake. Slechts één op de vijf Nederlanders zegt die scheidslijn wel te herkennen, 11 procent ergert zich eraan en maar 5 procent maakt zich er zorgen over. Bijna de helft van alle Nederlanders vindt dat landelijke politici niet goed weten wat er buiten de Randstad speelt. Dat leidt volgens Kanne tot chagrijn, maar niet tot een massale proteststem. De meeste Nederlanders voelen zich bovendien niet behoren tot 'het volk' (31 procent) of 'de elite (6 procent). Het overgrote merendeel van de kiezers heeft niets met die tegenstelling, blijkt uit het onderzoek.
Oldenziel wijst nog op een ander, niet minder wezenlijk verschil: ,,De VS hebben echt een lange traditie van isolationisme. Eigenlijk al sinds het ontstaan van de republiek. Het sentiment dat de VS superieur is boven de rest van de wereld en het neerkijken op immigranten, zit er veel dieper in de samenleving dan hier. Terwijl Amerika nota bene een immigratieland is. Nederland is toch altijd een handelsnatie geweest met een open blik naar de rest van de wereld.''
Dus ja, er zijn wel degelijk scheidslijnen die door de samenleving lopen, maar die zijn minder diep dan in Amerika. Waar er een schier onoverbrugbare kloof bestaat tussen de yuppen op Manhattan en de cowboys in Texas, is het verschil tussen de grachtengordelbewoner en de trotse Tukker minder groot.
Het sentiment dat de VS superieur is, zit er veel dieper in de samenleving dan hier
Gedroomde omwenteling
En dan is er nog ons kiesstelsel dat Wilders gedroomde omwenteling moeilijk maakt. Wij kennen een evenredige vertegenwoordiging, maar in het Amerikaanse districtenstelsel heeft het platteland relatief meer in te brengen dan de grote steden. Oldenziel: ,,Een stem van de inwoner van Wyoming, de dunst bevolkte staat daar, weegt zwaarder dan die van een inwoner van New York."
Bovendien kennen wij niet het principe van the winner takes all. Wilders kan wel de grootste worden, maar daarmee heeft hij nog geen meerderheid. De impact is kleiner, omdat hij niet automatisch het premierschap binnenhaalt, laat staan zijn partijprogramma integraal kan uitvoeren. De kans dat Wilders gaat regeren, acht Kanne nihil, nu vrijwel alle andere partijen hebben uitgesloten met hem te regeren.
Ook de grootste worden is nog een hele kluif. De PVV verliest iets terrein in de peilingen, en de kiezers die nog zweven, nemen veelal een gematigde positie in. De vijver van teleurgestelden, waar Wilders in vist, heeft zijn keuze vaak al gemaakt.
Omwenteling
Dat neemt niet weg dat een omwenteling à la Trump zich ook nog later kan manifesteren. Door de versnippering van het politieke landschap dreigt een lange formatie, met als mogelijke uitkomst een niet bijzonder stabiel kabinet dat voortijdig valt. Oldenziel: ,,Ook hier wordt er door politici op gehamerd dat het helemaal de verkeerde kant op gaat met ons land. Voor die boodschap is een voedingsbodem. We moeten de kracht van woorden niet onderschatten.''
,, In Amerika is de werkloosheid de laatste jaren spectaculair gedaald, net als de criminaliteit. Maar Trump zei gewoon dat die cijfers niet klopten en won de verkiezingen. Op sociale media werd zijn boodschap aanhoudelijk herhaald. Kiezers zijn er echt gemanipuleerd met verkeerde cijfers. Net als in Engeland door de voorstanders van Brexit. In Nederland is het weliswaar niet zo erg. Maar bij het referendum over het Oekraïneverdrag zagen we wel dat hier iets soortgelijks gebeurde.''
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Besmettingen bij verpleeghuis de Cromhoff, maar alles ‘onder controle’
ENSCHEDE - Verpleeghuis De Cromhoff telt op dit moment meerdere coronabesmettingen. Zowel bewoners als personeelsleden hebben positief getest. In het verpleeghuis aan de Bleekhofstraat is daarom alleen zeer beperkt bezoek mogelijk. -
PREMIUM
GGD Twente werd door schade en schande wijs in een jaar corona
ENSCHEDE - De GGD Twente leefde een vrij anoniem bestaan. Tot corona kwam. Ineens zat de organisatie in het oog van de orkaan. Met testen, bron- en contactonderzoek en nu het vaccineren. In een jaar tijd groeide het team infectieziekte bestrijding van 12 naar 450 medewerkers. Directeur Publieke Gezondheid Samantha Dinsbach blikt terug op 1 jaar corona. -
PREMIUM
Het monumentale Witte Huis in Enschede krijgt stukje bij beetje zijn ziel terug ‘Het was pure wansmaak, het leek wel een bordeel!’
ENSCHEDE Toen hij de fabrikantenwoning in 1992 kocht, was de kapitale villa uitgeleefd en verwaarloosd. Toch zag Dries Nijsen, directeur van ingenieursbureau PCV, er een mooie uitdaging in. Bijna dertig jaar later en vele renovaties verder, heeft het Witte Huis aan de Oldenzaalsestraat zijn ziel terug. -
Anita uit Enschede ziet het elke dag, geluk zit in kleine dingen: ‘Aandacht maakt de wereld mooier’
ENSCHEDE - Anita Sluyter (57) is beroepsmantelzorger. „Voor sommige mensen is het gewoon teveel om elke dag even bij pap of mam om de hoek te kijken.” -
Nieuwbouw aan Dennenweg in Enschede komt stap dichterbij
ENSCHEDE - De veelbesproken bouw van woningen op het vroegere bedrijfscomplex van De Leeuw Tapijt aan de Dennenweg komt een stap dichterbij. Bij de gemeente is een melding ingediend van het slopen van de voormalige bedrijfshal.
-
Succes na verzoek van oud-directeur SE Fireworks: ministerie moet op zoek naar documenten vuurwerkramp
DEN HAAG/ENSCHEDE – Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat krijgt van de Raad van State tien weken de tijd een uiterste inspanning te doen alsnog een aantal belangrijke documenten over en rond de vuurwerkramp in Enschede in 2000 boven water te krijgen. -
De wederopbouw van de wijk Horstlanden-Veldkamp in beeld gebracht
In de documentaire ‘Verhalen van de Wederopbouw’ zien we persoonlijke verhalen over een wijk in verandering. Patrick Drijver en Peter van Roosmalen van Stichting Cultuurgoed nemen ons in de film mee naar een tijd van badhuizen, Omo-maandag en Hollandse pot. -
PREMIUM
Timon Metz uit Enschede is minister-president van het eerste Nederlandse studentenkabinet
ENSCHEDE - De Tweede Kamerverkiezingen moeten nog plaatsvinden, maar de Enschedese UT-student Timon Metz weet nu al dat hij de volgende minister-president is. Van het allereerste studentenkabinet van Nederland.
In samenwerking met indebuurt Enschede