Vandaag bezocht ik mijn oma, de eerste keer sinds de begrafenis. Boven een appel-gemberpannenkoek vertelde ze over de eerste keer dat zij elkaar ontmoetten, midden jaren 70, nadat hij had gereageerd op haar contactadvertentie in de krant. Mijn opa schreef haar na het lezen van de advertentie een brief waarin hij kort en krachtig stelde dat hij dacht 'aan al de gestelde eisen te kunnen voldoen'. Beiden verloren zij hun echtgenoten uit hun eerste huwelijk te jong. In elkaars ogen zagen ze hoop, een tweede kans op geluk.

Portretten
Met het verhaal van mijn oma in gedachten, bekeek ik in de trein op weg naar Enschede opnieuw de portretten van de edelvrouw Isotta Brembati en haar echtgenoot Gian Gerolamo Grumelli. Vanaf 11 februari 2017 hangen zij in Rijksmuseum Twenthe als onderdeel van de tentoonstelling In het hart van de Renaissance, maar nu moet ik het nog doen met de digitale reproducties op mijn computer. Het fascineert mij dat zij - op het moment dat deze schilderijen werden gemaakt - nog met een ander waren getrouwd.

Even groot
De kunstenaar Giovan Battista Moroni heeft het portret van Isotta zeven jaar eerder geschilderd dan dat van haar man. Na het overlijden van hun respectievelijke echtgenoten, stapten Isotta en Gian in het jaar 1561 opnieuw in het huwelijksbootje. Maar waarom twee nieuwe portretten laten maken, wanneer de oude zo goed gelukt zijn? Om de schilderijen beter bij elkaar te laten passen, werd het portret van Isotta groter gemaakt, zodat het even groot was als dat van Gian. Daar is nu niet zo veel meer van te zien, omdat iemand ervoor koos om het schilderij weer naar de oorspronkelijke verhoudingen terug te brengen, lang na de dood van Isotta.

Pendanten
Maar je kunt ook nu nog zien dat deze schilderijen eigenlijk niet bij elkaar horen, omdat Isotta zittend is afgebeeld terwijl Gian staat. Wanneer de portretten gemaakt zouden zijn als zogenoemde pendanten - twee schilderijen die bij elkaar horen - zou dat niet het geval zijn geweest. Of het een gelukkig huwelijk was, valt niet te zeggen. Rijkdom en sterke familiebanden zijn geen garantie op geluk in de liefde. Toch stel ik me voor dat ze - net als mijn opa en oma - genoten van deze tweede kans, na het overlijden van hun eerste partners.

Passie
Misschien was de druk wat minder groot om te trouwen wegens politieke belangen. Misschien kenden zij elkaar al hun hele leven, wierpen ze steelse blikken naar elkaar vanachter pilaren, maar waren zij reeds gebonden aan een ander. Ik stel me voor dat ze net zoveel genoten van elkaar als ik mijn grootouders heb zien doen. Mijn opa en oma hielden van elkaar zoals ik alleen ken uit de film. Geen huwelijk zonder strijd, maar wel vol passie.

Symbool van hoop
Op het reliëf, rechtsonder op het portret van Gian staat in het Catalaans geschreven 'MAS EL ÇAGUERO QUE EL PRIMERO'. Dat betekent zoiets als 'de tweede is beter dan de eerste'. Dit portret werd al gemaakt voor Gians huwelijk met Isotta, dus het kan onmogelijk zo zijn dat de kunstenaar hiermee doelt op Gians tweede huwelijk. Maar misschien wist Moroni al wat ik heb geleerd van mijn opa en oma: de liefde houdt er geen kasboekje op na. De portretten van Isotta en Gian zijn voor mij een symbool geworden van hoop. De hoop dat er steeds opnieuw kans is op die ene, ware liefde.