Wat is beter? Je grens bewaken
of je weerstand overwinnen

Ik keek naar de haas. De haas keek niet terug. Zijn kop was eraf. Even voelde ik medelijden met het beest. Niet zozeer omdat hij dood was - gestorven door één trefzekere kogel – maar omdat hij nu juist in mijn handen zijn laatste restje waardigheid moest verliezen. Het idee bestond dat ik dit kadaver zou omtoveren tot een heerlijke avondmaaltijd, onder leiding van chefkok Michel van Riswijk in Landhuishotel De Bloemenbeek. Maar terwijl ik met ongeoefende vingers in latexhandschoentjes gestoken het arme beest van zijn ribben probeerde te scheiden, drong één gedachte zich aan mij op: ik wil dit niet.

 Ik drukte die gedachte snel weer weg - opgeven was geen optie. Een heel team van mensen stond klaar om dit gebeuren vast te leggen, en een afvallige amateurkok was niet wat ze voor ogen hadden. Bovendien was ik uitgenodigd door Quirine ter Haar, het gezicht van Twente Marketing, zodat we konden praten over het nieuwe museum en wat dit te betekenen zou hebben voor Twente. Quirine is een stoere vrouw, die draait haar hand niet om voor een haasje. Ik dus ook niet. Ik onderdrukte de neiging om de haas een heel andere vulling te geven dan voorzien en ploeterde dapper voort.

Eenmaal de haas gestoofd en achter de kiezen, mijmerde ik nog even over de avond die achter me lag. Hoe zit dat precies met je grenzen bewaken versus overschrijden? Is het beter om ‘nee’ te zeggen en bij jezelf te blijven, of is weerstand iets dat overwonnen moet worden? Wanneer je nooit buiten de gebaande paden treedt, is er weinig kans op groei. Buiten je comfortzone leer je pas iets nieuws, zegt men. Waardevolle dingen, waar je later met veel plezier aan terugdenkt, terwijl het op het moment suprême helemaal niet zo prettig is. Dat gaat op voor bungeejumpen en hazen fileren. Maar wist je dat het ook opgaat voor kunst? Kunst kan mooi zijn om naar te kijken; een plezier voor het oog. Maar kunst die weerstand of zelfs walging oproept, is soms veel interessanter. Waarom is het lelijk? Waarom roept het weerstand op? Wat is lelijkheid eigenlijk? Is dat wat jij lelijk vindt, voor iedereen lelijk?

Neem het op bijgaande foto getoonde schilderij van Norbert Bisky (1970, Leipzig). Het door pijn verwrongen gezicht van een schreeuwende man, die verzwolgen lijkt te worden door de vlammen om hem heen. Geen prettig beeld. Misschien wil je je gezicht afwenden, liever je ogen ervoor sluiten. Gauw door naar iets dat prettiger is om te zien. Ook als het je niks doet, daag ik je uit om even te blijven kijken en jezelf de vraag te stellen: hoe voelt deze man zich? Angstig, boos, gefrustreerd? Of slaakt hij een kreet van genot? En wat voel jij wanneer je naar dit plaatje kijkt? Nieuwsgierigheid? Angst? Afkeuring? Ontroering? Misschien voel je wel weerstand. Wil je helemaal niet kijken, zeker niet als ik het je vraag. Toch ga ik je vragen nog eens te kijken. De titel van dit werk is Brandstichter. Verandert die informatie iets aan hoe je het beeld ziet? Is de persoon die je ziet de brandstichter? Of is dit een tafereel dat een brandstichter zou kunnen zien, wanneer zijn spel uit de hand loopt en er onschuldige slachtoffers vallen? Een beeld kan zoveel verschillende dingen oproepen. Niet alleen wat de kunstenaar voor ogen had toen hij het maakte, is interessant. Het is net zo boeiend om te kijken wat een beeld met jou doet. Ook - of misschien wel juist - als het afkeer oproept.

Auteur is directeur van Museum No Hero in Delden