De 5- tot 11-jarigen zijn aan de beurt: ‘Maak geen lange rijen met kinderen die naald in arm krijgen’

Vermoedelijk stond geen enkele ouder in februari 2020 te springen om een extra vaccin aan zijn kleuter te laten toedienen, naast het bekende vaccinatieprogramma. Elke onnodige prik in een klein armpje is er één te veel en als het even kan bespaar je je kind elk pijntje. Inmiddels is de wereld er een waarin kinderen met een masker op naar school gaan, zijn er grootouders die hun kleinkind nog nooit hebben geknuffeld, en zijn er honderden verjaardagsfeestjes, familiebijeenkomsten, eerste kerstvieringen en zoveel meer mijlpalen gemist dat het kindervaccin langzaam meer draagvlak krijgt.

Uit recent onderzoek van I&O Research van 8 december, blijkt dat de helft van de volwassen Nederlanders (49 procent) vindt dat nu ook kinderen van 5 tot 11 jaar gevaccineerd moeten worden. In juni vond nog 19 procent dat kinderen van 4 tot 11 gevaccineerd moesten worden.

Tim Vreede is kinderarts bij de Kinderkliniek in Almere en heeft zich gespecialiseerd in prikangst. Bij de prikangstpoli van deze kliniek melden zich kinderen die zo bang zijn voor naalden dat ze panisch worden, wegrennen, gillen en zich hevig verzetten als er bloed moet worden geprikt of een vaccin moet worden gezet. Dat heeft te maken met de herinnering aan de eerste prik die ze kregen, zegt Vreede. ,,Als die eerste prik traumatisch was, ontwikkel je er een angst voor. Veel volwassenen hebben er ook last van, zo’n 20 procent. Voor een kind is het niet te begrijpen dat iets dat pijn doet goed voor hem is, zoals een vaccin. Het is voor ons al nauwelijks te begrijpen.”

Bij de prinkangstpoli willen ze af van dat eerste trauma en dat betekent de juiste middelen inzetten om trauma te voorkomen. ,,Als arts heb ik ook ontelbare keren kinderen vastgehouden, hupsakee prik erin en de volgende. Eigenlijk erg droevig als je erover nadenkt. Het is een vorm van kindermishandeling, iemand tegen zijn zin vasthouden en pijn doen. Daar komt ongelofelijk veel emotie bij kijken, en al helemaal als een ouder, degene die je het meest vertrouwt, heeft gezegd dat het een klein prikje is dat geen pijn doet.”

Er wordt in de medische wereld steeds meer rekening mee gehouden, en dat gebeurt, hopelijk, ook op de priklocaties waar kinderen straks geprikt worden, zegt Vreede. ,,Wat je niet wil is rijen kinderen voor je die gillend een naald in hun armpje krijgen en dan wachten op jouw beurt. Als het logistiek enigszins mogelijk is zouden de GGD-locaties daar rekening mee moeten houden. En niet al die naalden in zicht, bijvoorbeeld.”

Bij de prikangstpoli werken de artsen en verpleegkundigen met nog grover geschut dan naalden uit het zicht. Er zijn Cliniclowns, de verdovende zalf EMLA, medicinaal lachgas en hypnose, bijvoorbeeld. Vreede: ,,Lachgas werkt niet pijnstillend, maar het brengt je in een andere belevingswereld, net als hypnose. Je ervaart de pijn anders omdat de angst er even niet is. Door angst wordt alles pijnlijker.” Afleiden is erg helpend bij prikangst, aldus de kinderarts. ,,Vraag een kind bijvoorbeeld naar zijn laatste vakantie, haal herinneringen op. Vaak heeft het kind dan nauwelijks door dat de prik wordt gezet, zo gaat hij op in die droom.”

Bij de GGD wordt er nu nog volop gewerkt aan de boostercampagne, en de inrichting van de priklocaties wordt overgelaten aan de regio. Maar, zegt persvoorlichter Ewa Walters, natuurlijk wordt er aandacht besteed aan het feit dat er kinderen worden geprikt. ,,Het personeel dat  de prikken toedient heeft ervaring met deze doelgroep, en er zullen geen lange rijen kinderen staan.”

Over de opkomst is nog niets bekend, adus GGD-GHOR: dat blijft speculeren tot het zo ver is.

•  Voorbereiding is het halve werk. Bespreek waar het gaat gebeuren, wie er gaat prikken, of je kind op schoot wil zitten, of hij zelf wil zeggen wanneer het gebeurt.

• Angst is besmettelijk. Als je rustig bent zal je kind ook rustiger zijn. Dus het is belangrijk dat je rustig blijft voor, tijdens en na de ingreep. Blijf bij je kind, wees rustig en praat met je gewone en kalme stem voor, tijdens en na afloop van de ingreep.

• Leid je kind af voor, tijdens en na de ingreep, bijvoorbeeld door samen te zingen, te praten over een favoriete vakantie, hobby, game, tv-programma/boek, of door voorlezen, bellenblazen, een (zoek)spelletje, speelgoed, IPad of telefoon, of een onderwerp dat ze aan het leren zijn op school. Hoe meer betrokken je kind is in de afleiding, hoe beter het werkt.

• Sommige kinderen willen juist wel kijken naar de ingreep. Dan kun je zeggen: ,,Wat gaat het goed hè? Blaas maar lekker uit waardoor het nog beter gaat”. Het is bekend dat uitblazen ervoor zorgt dat je kind meer ontspannen wordt. Daardoor zal hij ook minder pijn en angst voelen. Samen rustig in- en uitademen zal je kind dus helpen om meer relaxed te blijven tijdens de ingreep.