Waar moet je op letten in een ongemaaide berm?

Maar eerst een bermplant die elke wandelaar zou moeten kennen: bijvoet (Artemisia vulgaris). Naar het schijnt stopten Romeinse soldaten de blaadjes van de bijvoet in hun schoenen tegen vermoeidheid en pijn bij hun dagmarsen. Daar zou de plant ook haar naam aan te denken hebben. Een andere fijne eigenschap van bijvoet is dat ze muggen weert. Bijvoet groeit met gemak uit tot een manshoge plant, soms met struikpretenties. De stelen zijn paars, het opvallendst zijn de blaadjes: aan de bovenkant glad en groen, aan de onderkant wit en zacht behaard. 

De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)is de koning van de bermplanten. Hij wordt met gemak 2 tot 4 meter hoog en is tijdens de bloei in de zomer te herkennen aan de markante witte schermbloemen. De berenklauw groeit graag op plekken die niet gemaaid of begraasd worden. Bermen, slootkanten, tussen vangrails: daar voelt hij zich thuis. Hij is zo groot en opvallend dat je hem al van verre determineert. Maar goed ook, want afstand houden is aan te raden. De bladeren bevatten gifstoffen die brandwonden kunnen veroorzaken.

De zomer is een uitgelezen kans om een bloeiende wortel te zien. Wilde peen (Daucus carota) is de voorouder van ons oranje worteltje. Alleen is de wortel van de wilde peen wit, vertakt en vezelig, in tegenstelling tot de oranje, rechte, sappige wortel van zijn doorgekweekte achterneef. Peen of wortel is een tweejarige plant, die het eerste jaar van zijn leven besteedt aan het opslaan van veel voedingsstoffen in de ondergrondse delen. Het jaar erop loopt hij uit tot een kniehoge plant met grillige witte schermbloempjes. Onze geteelde worteltjes komen nooit toe aan fase twee, want die worden geoogst voordat de plant zijn energie gaat steken in bloei. Maar de wilde peen kan volop haar gang gaan en die bloeit in de zomer dan ook volop. Dan zie je de verschillende fases van de bloei. Hij begint schuchter, met de buitenste bloemen beschermend om de binnenste. Dan ontvouwt het witte scherm zich voluit. Het is de moeite zo’n opengeklapt wortelscherm eens van dichtbij te bekijken. Vaak zit in het midden een zwarte stip. Daardoor lijkt het alsof er al een insect op zit, en vermoedelijk is dat precies de bedoeling. Om zo andere insecten op het idee te brengen dat er iets te halen valt. Eenmaal uitgebloeid vouwt het scherm zich weer enigszins dicht, waardoor het op een soort vogelnestje gaat lijken.

De teunisbloem (Oenothera) is een attractie voor wie ’s avonds wandelt. Het is een nachtbloeier, die in de loop van de avond zijn fluorescerend gele bloemen opent. Zo is hij in het donker makkelijk te vinden voor nachtvlindertjes of andere insecten. Na een nacht bloei verwelken de bloemen al en die hangen er de volgende dag verlept bij. Maar in de avond gaan er nieuwe bloemen open. In misschien twee minuten ontvouwen de in een knop op gekrulde bloembladeren zich tot een lichtgevend geel schoteltje. 

Gras (Gramineae of Poaceae) is een merkwaardig gewas: het groeit onvermoeibaar door. Vandaar dat het zo geliefd is voor weilanden en gazons. Laat je gras ongemaaid, dan produceert het voedingsrijke zaden: rijst, tarwe, haver en maïs (foto) zijn allemaal doorgeteelde grassoorten. In ongemaaide bermen kunnen we een grote variatie aan grassoorten vinden. Ze bloeien niet kleurrijk of sierlijk, maar hun variatie aan bloemvormen, aren, pluimen en zaaddoosjes is enorm. Ze vallen ieder voor zich niet op, maar let je op de verschillen, dan heb je binnen de kortste keren een boeketje met tien soorten.