Wat zegt een compliment over je postuur? ‘Wat zie je er slank uit’ betekent dat je ‘goed bezig bent’

Het is alweer een half leven geleden dat ik in een boekje moest bijhouden wat ik at op een dag. Regelmatig fietste ik een Bueno of andere lekkernij in het lijstje die ik vervolgens niet at, maar die de diëtist tevreden zou stemmen als ze berekende of ik wel genoeg calorieën binnenkreeg. Waarom ik lange tijd toch niet aankwam, wist alleen ik.

Gelukkig kwam de dag dat ik echt weer Bueno’s durfde te eten. Eerst een blokje, later de hele reep. Steeds vaker hoorde ik van anderen dat ik er weer ‘gezond uitzag’. Of erger: dat ik ‘een gezonde West-Friese meid’ was die ‘lekker kon eten’. Voor iemand met een ingewikkelde relatie met voedsel en spiegels is iedere opmerking over eetgedrag of uiterlijk een bevestiging van wat die stem je al jaren influistert. ‘Wat zie je er slank uit’ betekent dat je ‘goed bezig bent’. Er ‘gezond’ uitzien betekent aankomen en dus foute boel. En dat je ‘lekker kunt eten’ betekent dat je ‘vanaf morgen echt gezond moet doen’.

Slecht zelfbeeld of niet, een compliment over postuur voedt de gedachte dat dik of dun, veel of weinig opscheppen, aankomen of afvallen iets zegt over hoe waardevol je bent. ,,Met een compliment toont de gever aan een mening te hebben over wat goed is en wat niet”, legt Frederike Mewe uit, psycholoog op het gebied van zelfvertrouwen en zelfbeeld en schrijver van het boek Goed zoals je bent. ,,Een compliment suggereert dat je aan dat goede beeld voldoet, maar hoe kijkt de gever naar je als je daar niet aan voldoet?” Als je onzeker bent over je uiterlijk, kan een stemmetje in je hoofd zo’n compliment makkelijk omzetten in zelfkritiek.

Ook al zijn we ruim twaalf jaar verder en eet ik tegenwoordig met gemak vier Bueno’s, dat stemmetje in je hoofd blijft bij je als je haar eenmaal hebt toegelaten. Maar nu ik haar zelf niet meer geloof wanneer ze me influistert dat mijn eetpatroon of andermans opmerkingen goed of fout zijn, heeft ze besloten zich tot anderen te richten. Ik hoor mezelf complimenten geven aan vriendinnen waar ik het fundamenteel mee oneens ben, maar die me toch ontschieten. ‘Ben je afgevallen? Je ziet er goed uit!’

Nog nooit in mijn leven heb ik daadwerkelijk waarde gehecht aan de cijfers op de weegschalen van mijn vriendinnen. De vakantieherinneringen werden niet leuker als ze een paar kilo lichter waren. De diners samen niet mooier omdat ze minder opschepten. En tóch is er iets in mij wat het niet kan laten een opmerking te maken over hun postuur en dat het label ‘goed’ te geven. Ik besef dat ik op termijn daarmee het zelfbeeld van mijn vriendinnen, familie of eventuele kinderen kan aanvreten. Maar hoe geef ik wél een gepast compliment? Volgens Mewe kun je dat het beste doen zonder nadruk te leggen op het uiterlijk. Weet je dat iemand aan het afvallen is en wil je dat complimenteren? Mewe: ,,Let er dan op dat je compliment over het proces gaat en niet over het resultaat. Zeg bijvoorbeeld dat je iemands doorzettingsvermogen bewondert, in plaats van iemands nieuwe postuur.” 

Ook in andere gevallen is het veiliger om weg te blijven van complimenten over iemands lichaam. Je weet nooit hoezeer iemand worstelt met zelfbeeld. Volgens Mewe is het altijd goed om te zeggen: ‘Wat straal je, dat is mooi om te zien.’ Maar het kan ook anders. Mewe: ,,Een compliment geven is een vorm van aandacht geven. Aandacht geef je ook door een oprechte vraag te stellen, bijvoorbeeld: ‘Je straalt de laatste tijd. Hoe komt dat zo?’ De ontvanger kan zelf aangeven of dat klopt en zo kan een mooi, eerlijk gesprek op gang komen.” Oprechte interesse is tenslotte altijd een mooier compliment dan een verkapt oordeel.