Ode aan de vergeten doden van Diepenheim

Kunstenares Annelies Dijkman uit Leiden heeft de zonnebloemen begin mei geplant als onderdeel van de kunstroute Heerlijck Zicht die vanaf 1 juli geopend is voor het publiek. Met haar kunstproject brengt zij een eerbetoon aan de honderden doden die er nog steeds onder het gras van de begraafplaats aan de Odammerweg begraven liggen.

,,Praktisch niemand weet meer dat ze er liggen. Er komen hier ook nauwelijks mensen. Toen ik hier voor de eerste keer kwam, werd ik getroffen door de stilte en de leegte van deze plek. Er staan wel een paar grafmonumenten, maar het grootste deel van de begraafplaats is leeg. Slechts de zerken van de Schimmelpennincks, de Temminks en een paar andere families zijn er nog. Wat is er gebeurd met de rest van de mensen die hier begraven heeft gelegen, vraag je je dan af.’’

Onderzoek van onder meer grafregisters in de Hof van Twente bracht de verborgen aanwezigheid van de doden aan het licht.  Ze zijn veelal afkomstig uit arme families van Diepenheim en werden  tussen 1876  en 1910 begraven. In tegenstelling tot de rijken uit het Stedeke kregen ze slechts een houten grafteken. 

Nadat de begraafplaats in Diepenheim rond 1910 werd gesloten, zijn de houten monumenten vergaan. Nu rest nog slechts een grotendeels leeg terrein onder de bomen met een paar verspreid liggende stenen monumenten.

Dat de graven na de sluiting niet werden geruimd, is bijzonder volgens Dijkman. Op de meeste andere begraafplaatsen in Nederland gebeurde dat wel. ,,Tegenwoordig worden graven na ongeveer twintig jaar opgeruimd. In Leiden, waar ik een soortgelijk project heb gedaan, werden alle stoffelijke resten verzameld en herbegraven op één plek. Maar in Diepenheim liggen  alle doden gewoon nog op hun plek. ’’

‘L’histoire perdu’ (verloren tijd) is de titel van het kunstproject waartoe de oude begraafplaats haar inspireerde.   ,,Ik wil hier het leven terugbrengen, en het licht. Dat kan het beste met bloemen. ’’ 

Hoewel ze als kunstenaar regelmatig werkt op begraafplaatsen en historische plekken, ervaart Annelies Dijkman de situatie in Diepenheim als uitzonderlijk. ,,Kerkhoven zeggen veel over een gemeenschap. De kloof tussen rijk en arm moet hier extreem groot zijn geweest.''

Heerlijck Zicht is nog de hele zomer te zien. De wandel- en fietsroute verbindt t/m 3 september meer dan twintig kunstwerken en installaties in het buitengebied van Diepenheim, Goor en Markelo.