Oorlogsmonument in Twenterand; een wonderlijke steenklomp
Een oorlogsmonument zit vaak vol clichés. Zo ook het beeld bij het gemeentehuis van Twenterand, in Vriezenveen.
Delen per e-mail
Mooi of lelijk: de kwalificatie is eigenlijk nergens zo zinloos als bij oorlogsmonumenten. Ze zijn ook zelden origineel, de vele duiven, wenende moeders, vallende mannen en wachtende soldaten die na de Tweede Wereldoorlog overal in het land zijn geplaatst. Een gedenkteken van de oorlog is niet bedoeld om te behagen, maar is op de eerste plaats uitdrukking van wat er in de oorlogsjaren is gebeurd.
Donderdag, bij de dodenherdenking op het Manitobaplein in Vriezenveen, stond een monument centraal dat wel heel nadrukkelijk teruggrijpt naar de traditie. Het werd vorig jaar geplaatst, ter vervanging van een ouder monument, van de Twentse beeldhouwster Janny Brugman. Dat beeld, een mannenfiguur in brons, werd gestolen. Voor het ontwerp van het nieuwe monument meldden zich vijftien kunstenaars. Beeldhouwer Jan-Carel Coster uit Nijkerkerveen had uiteindelijk de beste papieren.
Marmer
Het beeld in Vriezenveen is gemaakt van het materiaal dat al zo'n beetje sinds de klassieke oudheid met oorlogsmonumenten verbonden is: marmer, geïmporteerd uit Italië en door Coster in zijn atelier bewerkt tot de wonderlijke steenklomp zoals die nu in een hoek van het wezenloos grote Manitobaplein op een verhoging is neergezet.
De entourage van het plein is ook niet bepaald de omgeving waar je een oorlogsmonument van dit kaliber verwacht. De mix van parkeerplaatsen, bakstenen gemeentehuis, bomen en woonflats mist de intimiteit die een herinneringsplek ook op andere dagen dan 4 mei een speciale lading geeft. Het monument mag dan wel Exhortare (vermanen) heten, in de praktijk is het een nogal vormeloos monument dat vooral veel vragen oproept.
Veelheid aan betekenissen
Dat die vragen er zijn, heeft te maken met de veelheid aan betekenissen waarvan het monument van meet af aan moest getuigen. Beeldhouwer Coster heeft ze er ook keurig allemaal in verstopt. Zo staat de uitgespaarde gestalte in het marmer niet alleen voor het gemis van de slachtoffers uit de oorlog, maar ook voor het verdwenen beeld van Janny Brugman. In de tweede figuur, een zittende vrouw met een dode duif in haar hand, heeft de beeldhouwer zich helemaal uitgeleefd: alle clichés van het traditionele oorlogsmonument worden hier nog eens van stal gehaald, in een vormtaal die anno 2017 toch wel erg sentimenteel en kitscherig aandoet.
Ondertussen is er in Vriezenveen zelf amper kritiek geweest op het nieuwe monument. Bij een beeld dat meerdere dingen tegelijk uit moet drukken, is dat ook niet verbazingwekkend. Wie zoveel verhalen aan een monument verbindt, weet zeker dat er altijd wel iemand is die zich aangesproken voelt.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Brug of lichtobject? De Egbert Gorterbrug in Almelo is het allebei
ALMELO - Eerst was er alleen het stoplicht, nu dus de brug. In Almelo is eindelijk weer eens iets te doen. Alleen al een voorstel voor passende verlichting van de nieuwe Egbert Gorterbrug op religieuze feestdagen, inclusief de islamitische, leidde tot de inmiddels bijna voorspelbare commotie in het Nederland van na Pim Fortuyn. -
Luciferdoos van steen en glas
De ontwerpers zelf noemen het een luciferdoos. Afgezien dan van de lucifers lijkt die vergelijking aardig te kloppen. Het huis dat vlak voor de bebouwde kom van Hengevelde opdoemt, langs de weg naar Bentelo, ligt als een platte doos in het landschap. Wie er langskomt, kijkt vanzelf opzij. Moderne architectuur op het platteland springt nog altijd meer in het oog dan in de grote stad. -
Maaiveld Pittoresk hofje in historische verpakking: Poetengraadhof in Haaksbergen
HAAKSBERGEN - In Haaksbergen verrees een pittoresk hofje in historische verpakking. Kabouterdorp in De Veldmaat. -
PREMIUM
OPINIE Is vloeken echt zo slecht of zit er ook een mooie kant aan?
ENSCHEDE - Vloeken mag niet van de Bond tegen Vloeken. Is dat dan echt zo slecht? Of zit er ook een mooie kant aan? -
Hengelo, stad van overal en nergens
Mijn woonplaats is mooi van lelijkheid. Hengelo, een stad om van te houden. Een stad zonder hart, tenzij je de kale vlakte die Markt heet zo zou willen noemen.
-
De erfenis van Gelderman
Het zijn, met afstand, de meest verrassende bouwprojecten: renovaties van oude gebouwen, het liefst panden waarvan niemand meer de waarde ziet. Twente, met zijn rijke industriële verleden, heeft er al een paar grensverleggende bouwwerken aan te danken, met als absolute topper het ROC in Hengelo, gevestigd in de oude gieterij van Stork. -
PREMIUM
De vele levens van textielfabriek Het Jannink in Enschede
ENSCHEDE - Eerst fabriek, toen museum en nu gezondheidscentrum. Rijksmonument Het Jannink in Enschede verandert vaak. -
PREMIUM
Museum No Hero is onmiskenbaar een aanwinst voor de regio
DELDEN - Twente heeft een nieuw museum. No Hero in Delden: kunst zonder helden.