(N)ergens bij horen

Denk erom, wij komen hier niet vandaan. Als het erop aankomt horen wij er niet bij.’ Mijn moeder zei dat vroeger heus niet elke dag, maar wel zo vaak dat ik het mij nu nog herinner. Met ‘ze’ bedoelde zij ‘de Twentenaren’. Twents praten was bij ons thuis ten strengste verboden, dat was de taal van een regio waarin wij, een gezin uit Amsterdam, eigenlijk niet welkom waren. Dat idee had mijn moeder althans. Ik moest daar aan denken toen essayist Nadia Ezzeroili onlangs opbiechtte dat zij zich geen Nederlander meer voelt. ‘Nederland en ik, we gaan uit elkaar’, schreef de geboren Nederlandse met Marokkaanse wortels in de Volkskrant.

Loyaliteit

‘Ik ben zo naïef geweest te geloven dat mijn loyaliteit boven jouw twijfel was verheven’, zegt zij in het artikel tegen een persoon die zij ‘Nederland’ noemt. ‘Tegenwoordig zeg ik alleen nog dat ik Marokkaans ben. Niet uit Marokkaans chauvinisme, maar om me te harnassen tegen jouw wantrouwen en achteloze afwijzing.’ Ezzeroili realiseert zich dat ‘Nederland’ geërgerd zal reageren op haar betoog. Want wat heeft zij nou te klagen? Zij heeft een droombaan en is ook nog eens ex-moslim, iets wat ‘Nederland’ graag zou zien. Toch ervaart Ezzeroili haar Hollandse droom als een mislukking. ‘Omdat het een droom is met een onhaalbare voorwaarde: namelijk dat niemand iets van je afkomst voelt. Die moet je tot moes stampen, verzwijgen.’ Ezzeroili is verbitterd geraakt omdat er geen maand voorbijgaat of moskeebezoekers wassen het varkensbloed van hun stoep, omdat politici zich als hyena’s storten op de afkomst van Kamervoorzitter Khadija Arib. En omdat vluchtelingen worden gezien als de vulling van een Trojaans paard. Dat alles voedt bij Ezzeroili een gevoel van miskenning, van verdriet.

Kloof

Natuurlijk, de culturele kloof tussen Marokko en Nederland is oneindig veel groter dan die tussen West- en Oost-Nederland ooit is geweest. Toch lijkt het verhaal van Ezzeroili in sommige opzichten op dat van mijn ‘import-ouders’. Mijn moeder had het hart op de tong, zij kwam op voor haar rechten en dat met een vet westers accent. Iets wat in het Hengelo van begin jaren zestig mogelijk op meer weerstand stuitte dan anno 2016. Zoveel weerstand, dat mijn moeder daarin de bron zag van problemen waar zij op stuitte. Dat haar karakter er misschien ook iets mee te maken had, liet zij gemakshalve buiten beschouwing. Hoe dan ook: wat ‘Twente’ was voor mijn moeder, is ‘Nederland’ voor Ezzeroili. Maar de afloop van het verhaal van mijn moeder is bemoedigend.

Twente

Op haar oude dag was Twente haar thuis geworden. Droomde zij vroeger nog wel eens van een huisje aan zee, nu wilde zij voor geen goud meer weg uit Hengelo. En zij vond een goede vriendin in een oude boerin pal om de hoek die zo plat sprak dat zelfs ‘echte’ Twentenaren moeite hadden haar te verstaan. Wat mijzelf betreft: na mijn middelbare school in Hengelo heb ik een jaar of zeventien met plezier in het westen gewoond. Om vervolgens doelbewust terug te keren naar Twente, de regio waar ik ben opgegroeid. En waar de kloof tussen oost en west inmiddels is gekrompen tot een haarscheurtje.Een enkele keer hoor ik nog wel eens iemand zeggen: als je hier niet bent geboren, ben je ook geen echte Tukker. Maar ach, wat zou dat? Het Twente van ‘een echte Tukker’ hoeft niet per se dat van mij te zijn. Ik houd van mijn eigen Twente, van de mensen, de plekken en de herinneringen die er voor mij toe doen.

Slachtofferschap

Dat ene ‘Twente’ waarover mijn moeder sprak bestaat immers net zo min als het ‘Nederland’ van Ezzeroili. Het is jammer dat zij zich wentelt in slachtofferschap. Daar heeft zij alleen zichzelf mee. Ik gun het haar dat zij zich snel weer Nederlander voelt, al was het maar vanwege haar liefdesverdriet. Hielden alle ‘echte Nederlanders’ ook maar zoveel van hun land.