Leestip | Hechte vriendschap met Twentse Ria (70) houdt 98-jarige Arjen op de been

Tekst: Bert Janssen

De Losserse Ria staat de krasse oud-boormeester van Shell bij, die als verpleger aan de Birmaspoorlijn heeft moeten werken. Voor haar 'warmte' is hij naar Twente verhuisd.

Contact
Hun contact stamt van 2005. Zij belt de Hoekstra's in Apeldoorn. In het magazine over het platteland bieden Arjen en Tinie, zijn tweede vrouw, een bidstoel aan. Ria zoekt zo'n meubelstuk waarop katholieken knielen. Ze wordt vriendelijk ontvangen, maar de bidstoel blijkt geen bidstoel. Haar oog valt op een schilderij, een tropisch riviertafereel met een bootje en twee hutjes. "Is dit Indonesië; vlak voor Jakarta?", vraagt ze. Arjen veert op. "Hoe weet je dat? Ben je er geweest?"

Vriendschap
Zij heeft exact dit landschap gefotografeerd tijdens een rondreis. De gepensioneerde Shell-medewerker en de eerdere juwelentaxateur wisselen reiservaringen uit, met een gedeelde passie voor de sawa's in De Gordel van Smaragd. Het begin van een aparte vriendschap.

Scherven
Arjen Hoekstra, geboren Rotterdammer, reist pal voor zijn 21e als leerling-boormeester naar Noord-Sumatra. Als Japan Nederlands-Indië bezet, wordt hij gevangen genomen en naar Birma verscheept. Het schip wordt beschoten. Hij heeft mazzel. Hoekstra zit als enige met zijn achterste naar de scheepswand, andere gevangenen met hun hoofd. Zij sneuvelen. Arjen krijgt scherven in de billen, die hem tot op de dag van vandaag pijnigen. De chirurg heeft ze er niet allemaal uit kunnen peuteren.

Hij wordt van jappenkamp naar jappenkamp langs de Birmaspoorlijn gesleept. Uiteindelijk moet de olietechneut als verpleger aan de slag tussen tienduizend krijgsgevangenen in kamp Nahkon-Pathom, Thailand. Als hij weigert, wordt hij met een bajonet afgerost. Hij rolt ontelbaar veel overledenen in bamboematjes.

Nachtmerries
Van zijn werkgever Shell noch van de overheid heeft Hoekstra na de oorlog enige compensatie ontvangen. Hij komt evenmin in aanmerking voor de zogenoemde backpayregeling die recent door het rijk is ingesteld. Waarmee hij wel wordt geconfronteerd, zijn de steeds weer terugkerende nachtmerries, waarin hij de verschrikkingen van toen opnieuw beleeft. 

Kanker
Maar ook in het leven na de oorlog blijft Arjen Hoekstra weinig bespaard. Ria en haar man Piet, dan docent aan het Montessori College in Hengelo, horen zijn achtergrond. Hoekstra verloor zijn eerste vrouw Gré aan borstkanker, zijn zoon sterft kort voor hun ontmoeting aan leukemie. Tinie, zijn tweede vrouw, overlijdt anderhalf jaar na hun kennismaking bij de 'bidstoel'; weer bloedkanker. 'Ik hoop niet dat je mij niet meer komt bezoeken', laat hij weten. Maar Ria en Piet zijn trouwe Tukkers.

Val van roltrap
Als Hoekstra met zijn boodschappenkarretje van de roltrap van De Orangerie valt, het grote winkelcentrum in Apeldoorn, krijgt de politie haar nummer. Zij rijdt subiet naar de Veluwe. Ze bezoekt haar vriend steeds vaker. Samen besluiten ze dat het handiger is als Hoekstra naar Twente verkast. Hij kent de streek, in de jaren '50 boorde hij in de Oldenzaalse grond naar olie. Ze vinden een sjiek appartement in De Mooienhof in Enschede. Ria wordt zijn wettelijke vertegenwoordiger.

Als Ria op een zaterdag in januari 2011 op visite komt, vindt ze Arjen gevloerd in de woonkamer. ,,Hij heeft er 37 uur met een gebroken heup gelegen. Ik dacht dat hij overleden was. Ik voelde in de hals dat hij nog leefde.''

Hart
Ze belt 112 en reanimeert. Ambulance-personeel moet zoeken, Het navigatieapparaat kent De Mooienhof niet. Hoekstra wordt naar het Medisch Spectrum Twente gebracht. Zijn hart lijkt te zwak, toch wordt hij geopereerd, op zijn 93e. Hij verhuist voor revalidatie naar verpleeghuis De Cromhoff; zijn gebit en gehoorapparaat zijn daar verdwenen. Ria zit driemaal daags klaar, acht weken lang. "Ik stond er bij het personeel op dat hij uit bed werd gehaald, anders was het binnen de kortste keren gedaan. Ik voerde hem als een klein kind." Een zielig hoopje mens.

Maar vechter Hoekstra krabbelt op. Hij verhuist naar zorgcomplex Scholtenhof in Oldenzaal. "Zijn hakken waren al in staat van ontbinding. Hij kon niet praten, helemaal niks."

Uit het dal
Vriendschap en aandacht trekken Hoekstra uit dit zoveelste dal. De vaatchirurg behandelt hem aan de voeten. Ria en Piet Bos peppen hem op. Als alle meubilair uit zijn krappe kamertje moet worden weggehaald om zijn rolstoel ruim baan te geven, inclusief het kastje dat uit Indonesië is meegekomen, rijden ze naar zorgcomplex De Molenkamp. Daar worden appartementen gebouwd. Ze vinden zijn definitieve stek, ruim en modern. Aan de muur het Indische schilderij met het riviertafereel. Hier volgt hij het Journaal, de sport met Feyenoord, hier leest en puzzelt hij. De geest is scherp, de ogen ook. Een bril is niet nodig.

Knokken
Het echtpaar Bos blijft voor hem knokken. Als Hoekstra ziek wordt en zijn buik opzwelt - vorig jaar - blijkt er een slag in zijn darmen te zitten. Die willen MST-specialisten niet opereren, niet bij een patiënt van 97. Ria, vinnig en mondig, zet druk. Haar niet-biologische vader, zoals ze hem noemt, wordt alsnog geholpen. Hoekstra's vader is op vijf maanden na 100 jaar geworden, die mijlpaal zál hij halen. Als de fotograaf het bijzondere duo vastlegt, stralen beiden. Een gentleman en zijn vlotte metgezel.