Advies na gewiste sms'jes Rutte: Gooi berichten niet weg, maar sla ze op

Deze dwingende aanbeveling tot een ‘collectieve norm’ van het adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) is vanochtend op een persconferentie toegelicht door voorzitter Ineke van Gent, burgemeester van Schiermonnikoog en oud-Kamerlid voor GroenLinks. Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken nam het allereerste advies van ACOI `Kan dit weg? Nee!’ in ontvangst en beloofde binnen drie maanden met een kabinetsreactie komen.

Van Gent: ,,Juist nu moeten chatberichten beschikbaar blijven om te zien hoe dingen zijn gelopen.’’ Zij gelooft dat de openbaarheid leidt tot beter beleid en meer integriteit. Medewerkers in organisaties die nu pogen chatberichten te archiveren hebben het niet makkelijk, volgens van Gent: ,,Ze voelen weinig steun van de hoogste bazen.’’

Aanleiding voor het advies is het jarenlang handmatig verwijderen van sms'jes door minister-president Mark Rutte op zijn oude Nokia, die te weinig opslagruimte had. Rutte zei daarover vorig jaar mei in een Kamerdebat dat hij ‘nooit bewust’ belangrijke zaken had achtergehouden.

Bekijk hieronder een video van minister-president Mark Rutte tijdens het sms-debat vorig jaar mei:

Toch bleek in een Kamerdebat dat een sms’je van Amsterdams burgemeester Femke Halsema op 1 juni 2020 zoek was. Halsema wilde steun van Rutte bij grote problemen tijdens een demonstratie. Rutte was zich van geen kwaad bewust. Naar zijn mening heeft hij gehandeld conform de richtlijn: alle inhoudelijke chatberichten bewaren.

Van Gent geloof niet dat de premier heeft gesjoemeld met het wissen van chatberichten. ,,Vertrouwen is goed, maar controle is beter.‘’

Handmatig selecteren van chatberichten door medewerkers of bestuurders zelf, moet ophouden. Omdat belangrijke overheidsinformatie al lang niet meer exclusief in nota’s, rapporten en e-mails staat, wordt het berichtenverkeer in chats er nu ook bij betrokken. Alleen op die manier kan de Wet Open Overheid (WOO) en goed beheer van overheidsinformatie functioneren, stelt ACOI: ,,Dat is ‘géén corvee’ maar een zeer belangrijke kwestie.’’

In 2019 heeft de Raad van State besloten dat dergelijke chatberichten moeten worden bewaard. Whatsapp en sms'en op privé en zakelijke telefoons mogen niet worden gewist.

Van bewindslieden moeten de chatberichten eeuwig worden bewaard, van de ambtelijke top vijf à tien jaar, zo geeft ACOI als richtlijn.

De nieuwe beheer- en bewaarstrategie moet worden aangejaagd door de minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot en minister van Onderwijs, Robbert Dijkgraaf. Niet alleen de landelijke rijksoverheid moet eronder vallen, maar ook de Hoge Colleges van Staat, de zelfstandige bestuursorganen, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Waterschappen.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: