Analyse: Op vaderlijke toon vraagt Rutte om eenheid

Vanuit het Torentje liet Rutte zich zien als bezorgd regeringsleider, turend in camera, zich richtend op ‘alle 17 miljoen mensen’ in ons land. Daarbij maakte hij zich snel deel van zijn publiek, als één van ons. Want ‘samen’ staan ‘we’ voor ‘een opgave van enorme omvang’

De premier legde zijn kaarten op tafel. De bezwering van het coronavirus gaat niet meevallen. Het is ‘een achtbaan die steeds sneller lijkt te gaan rijden’. ,,Je vraagt je af: gebeurt dit echt? Want de maatregelen die hier worden getroffen zijn ongekend voor landen in vredestijd.’’

Bovenal vroeg Rutte in zijn 10 minuten durende speech via live tv om saamhorigheid. ,,Bij alle onzekerheden die er zijn, is één ding volstrekt duidelijk: we moeten dit echt met 17 miljoen mensen doen. Samen komen we deze moeilijke periode te boven. Let een beetje op elkaar. Ik reken op u.”

Toch markeerde de premier tegelijk de grenzen van zijn beleid. Een totale lockdown van het land, zoals Spanje bijvoorbeeld doet, wil hij pertinent niet. ,,Zo’n rigoureuze aanpak kan op het oog aantrekkelijk lijken, maar deskundigen wijzen erop dat het bepaald geen kwestie van dagen of weken zou zijn.” Sterker: dat zou ‘langer’ dan ‘een jaar’ kunnen gaan duren.

Daarmee schetst de premier de uiterste contouren van zijn aanpak. Die nam in kracht toe van ‘niet handen schudden’ tot het afgelasten van grote evenementen en de sluiting van horeca en scholen. Maar nog een stap verder wil Rutte liever niet gaan. Het land afsluiten zou Nederland grotere schade kunnen toebrengen, dan het oplevert. Zonder dat te benoemen, appelleert hij daarmee aan de economische en sociale ontwrichtende gevolgen die zouden optreden. ,,Nederland is een open land en zolang er geen vaccin is, zal het coronavirus als een golf door de wereld blijven gaan en ons land niet overslaan.”

In een poging tot steun, sprak Rutte niet van een kabinet dat maatregelen oplegt, maar benadrukte met klem dat ‘we’ allemaal ‘met dezelfde vragen’ worstelen. En dat ondernemers gesteund zullen worden. ,,We zullen doen wat nodig is.” Het kabinet is daarom bezig om tot een steunpakket te komen, zeggen de betrokken ministers, waarmee deze ‘extreem moeilijke periode’ doorstaan moet worden.

Maar Rutte richtte zich in zijn eerste tv-toespraak ooit, de eerste van een premier sinds Joop den Uyl in 1973 tijdens de Oliecrisis, eigenlijk op álle burgers, ongeacht status of positie. Zonder een duistere toekomst voor te schotelen, zegt hij wel dat het ‘een tijd is waarin we elkaar moeten vinden, over meningsverschillen en tegenstellingen heen’. ,,Een tijd om het gezamenlijke belang boven het eigen belang te stellen.”