Asielcrisis: ambitieuze plannen kabinet vragen ‘heel veel’ van gemeenten, geen garantie dat het lukt

Daarmee wil het kabinet de asielcrisis te lijf gaan, al is het allerminst zeker of de gemeenten de gevraagde plekken kunnen realiseren. Volgens voorzitter Hubert Bruls van het Veiligheidsberaad, burgemeester van Nijmegen, zijn de gemaakte afspraken ‘fragiel’.

,,We weten dondersgoed dat we heel veel vragen van gemeenten”, geeft staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) toe. ,,Gemeenten zeggen: we gaan ons best doen, maar hou ons niet vast aan de resultaten.”

Het aanmeldcentrum in Ter Apel en asielzoekerscentra (azc) zitten al tijdenlang overvol. In de azc’s wonen nu bijna 15.000 mensen die al in Nederland mogen blijven, maar door de krapte op de woningmarkt niet kunnen doorstromen naar een huis. Nu moeten zij een tijdelijke stek krijgen, op een cruiseschip, in een hotel, op een vakantiepark of in leegstaande kantoorgebouwen die van het Rijk zijn of van particulieren.

Om de gemeenten te helpen die plekken te realiseren, heeft het kabinet extra geld - 40 miljoen euro - toegezegd én extra mensen. Zo’n 750 ambtenaren die normaal bijvoorbeeld op een ministerie werken, gaan daarom tijdelijk in een gemeente aan de slag.

Gemeenten lopen ook door de opvang van Oekraïense vluchtelingen al ‘op hun tandvlees’, zegt Van der Burg. ,,Het wordt buitengewoon moeilijk om dit in de zomerperiode te realiseren. Maar dat laat onverlet dat we niet kunnen zeggen: dan laten we mensen maar buiten slapen.”

Of het kabinet de toegezegde dertig rijksambtenaren per regio kan leveren, is nog wel de vraag. Ambtenaren kunnen zich vanaf maandag vrijwillig aanmelden. Als te weinig ambtenaren zich melden, gaat het kabinet ‘verder kijken’. Burgemeesters eisen dat het kabinet alle toezeggingen wel nakomt, anders staken zij hun inspanningen.

_{Luister ook onze politieke podcast:}

Om het tekort voor asielzoekers met een verblijfsvergunning op te lossen, ziet het kabinet het sneller bouwen van tijdelijke prefab-huizen als oplossing. Nog dit jaar zouden 7500 van deze flexwoningen, die maximaal vijftien jaar blijven staan, af moeten zijn. Daarbij wordt dwang bij eventuele onwillige gemeenten niet uitgesloten.

,,In de wet zitten mogelijkheden voor doorzettingsmacht”, stelt minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting, CDA). ,,Het zou goed kunnen dat die worden ingezet, als gemeenten niet zouden willen.” Hij benadrukt dat de woningen niet exclusief bedoeld zijn voor statushouders, maar ook voor andere mensen die met spoed een huis zoeken.

Volgens De Jonge kunnen zulke flexhuizen als alles meezit op z’n snelst binnen elke maanden staan. Dat er binnen zes maanden 7500 moeten verrijzen, is ambitieus, erkent de bewindsman. ,,De taaiheid der dingen is wel groot. Voor de procedures zijn mensen nodig en die zijn er niet altijd. En we vragen dit terwijl het net de zomervakantie wordt. Ik kan niet beloven dat het binnen een paar maanden staat.”

De Jonge verwacht in 2500 van zulke flexwoningen 7500 statushouders te kunnen huisvesten. Hij gaat daarbij uit van een gezinsgrootte van drie personen. Maar het gemiddelde vluchtelingengezin is vaak groter, stelt VluchtelingenWerk. ,,Of het één op één past weet ik nu niet”, zegt De Jonge. ,,Maar er is een tekort aan sociale huurwoningen, flex is de snelste oplossing. Het is het beste wat we nu kunnen doen.”

Het kabinet bestempelde de vastgelopen asielopvang vorige week als nationale crisis. Maandag wilde het, na overleg met gemeenten, met een plan van aanpak komen. Maar de gemeenten waren ontevreden over het kabinetsvoorstel en vroegen om meer hulp en een langetermijnperspectief. Uiteindelijk kwam er na een tweede overleg gisteren alsnog een akkoord.

Bekijk onze nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: