Evaluatie leenstelsel: geen ‘leenangst’ bij studenten, middeninkomens hardst geraakt

videoStudenten gaan niet minder vaak studeren omdat ze hun studiefinanciering moeten lenen. Wel moeten ouders met een middeninkomen relatief meer bijdragen aan de studie van hun kinderen. Dat zou gerepareerd kunnen worden door de aanvullende beurs te verruimen.

Hanneke Keultjes 3 jul. 2020 Laatste update: 18:08

Dat staat in een langverwachte evaluatie van het leenstelsel die vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd. Daaruit blijkt ook dat studenten – zoals verwacht – vaker en meer lenen, maar dat de studielening geen te hoge drempel blijkt om te gaan studeren. Wel is de veel lagere doorstroming van mbo’ers naar het hbo volgens Onderwijs minister Ingrid van Engelshoven ‘een zorgpunt’.

De oorzaken daarvan worden nog onderzocht. Maar in de evaluatie wordt al geopperd om mbo’ers langer de tijd te geven om te kijken of een studie op een hogeschool iets voor hen is. Nu moeten zij dat vóór 1 februari beslissen om te voorkomen dat ze hun studielening moeten terugbetalen. Die deadline zou naar het einde van het studiejaar verplaatst kunnen worden.

Volgende kabinetsperiode

In de Tweede Kamer is er al langer geen meerderheid meer voor het in 2015 ingevoerde leenstelsel, nadat initiatiefnemers GroenLinks en PvdA zich vorig jaar van de studieleningen afkeerden. Drie van de vier coalitiepartijen willen de basisbeurs terug of het leenstelsel aanpassen, maar pas in de volgende kabinetsperiode. Ook leenstelselvoorstander VVD wil vanwege de evaluatie ‘de komende periode goed bekijken’ wat er beter kan.

Toenmalig minister Jet Bussemaker van Onderwijs ging in 2015 op tournee langs hogescholen en universiteiten om uitleg te geven over het leenstelsel. © ANP/Bart Maat

D66 komt nu al met een plan om het leenstelsel aan te passen. De coalitiepartij wil studenten maandelijks 300 euro geven. Dat bedrag komt in plaats van de zorgtoeslag en de huurtoeslag en wordt via de belastingen uitgekeerd. Het leenstelsel zelf laat D66 ongemoeid, maar doordat alle studenten een ‘basisbudget’ krijgen, hoeven zij niet of veel minder te lenen, is de gedachte. Voor leenstelseltegenstander CDA is dat onbespreekbaar, omdat D66 het stelsel zelf níét ter discussie stelt.

‘Basisbudget’

Het is jammer dat het kabinet geen aanstalten maakt om dit zichtbare gat in het systeem op te vullen
Dahran Çoban, voorzitter ISO

Volgens D66-Kamerlid Jan Paternotte gaan alle studenten erop vooruit als een ‘basisbudget’ in plaats komt van de huidige toeslagen. Een student kan dit jaar maximaal 104 euro zorgtoeslag krijgen. Een student die op kamers woont heeft doorgaans geen recht op huurtoeslag (alleen studenten die een zelfstandige woning huren, kunnen aanspraak maken op huurtoeslag, die maximaal 368 euro bedraagt).

Daarbij wil D66 meer studenten een aanvullende beurs geven door de inkomensgrens voor ouders op te rekken van 49.000 euro tot 70.000 euro. ,,Daarmee komen zes van de tien studenten daarvoor in aanmerking”, aldus D66-Kamerlid Jan Paternotte. De aanvullende beurs is zo’n 400 euro per maand en is een gift. De PvdA wil dat studenten van ouders die tot 100.000 euro verdienen aanspraak kunnen maken op de aanvullende beurs.

Om de prestatiedruk van studenten te verlichten, wil Paternotte bovendien dat de aanvullende beurs en de ov-studentenkaart niet pas na het behalen van hun diploma worden omgezet in een gift. ,,Doe dat na het behalen van je studiejaar of nadat je twee derde van je studiepunten binnen hebt.”

Minder ouderbijdrage

Studentenorganisatie ISO vindt dat Van Engelshoven de problemen met de middeninkomens negeert. Uit een eerdere studie bleek al dat deze groep studenten per jaar 700 tot 1200 euro minder aan ouderbijdrage en aanvullende beurs krijgen dan hun medestudenten. Van de studenten uit middeninkomengezinnen krijgt 8 procent helemaal geen financiële steun van hun ouders. ,,Het is jammer dat het kabinet geen aanstalten maakt om dit zichtbare gat in het systeem op te vullen, nu zo duidelijk is dat daar het grootste probleem ligt”, zegt voorzitter Dahran Çoban.

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) is vooral bezorgd over de hoge schulden waarmee studenten na hun afstuderen achterblijven. De helft van de studenten moet na de studie 20.000 euro terugbetalen, de andere heeft na de studie meer dan 40.000 euro schuld. ,,Het wordt nu pijnlijk zichtbaar dat het leenstelsel leidt tot torenhoge studieschulden”, zegt voorzitter Lyle Muns. ,,De coronacrisis verergert deze situatie alleen maar.”

Bekijk hieronder onze populairste video’s.