Het kabinet wil miljarden in nieuw fonds stoppen omdat de rente zo laag staat
Het kabinet broedt op een plan om met geleend geld de Nederlandse economie toekomstbestendig te maken. Door de historisch lage rente is geld zowat gratis, maar er zitten wel haken en ogen aan het plan.
Delen per e-mail
Op zich heeft het kabinet geld genoeg nu het economisch goed gaat. Maar lenen is nu zó voordelig voor de Nederlandse Staat, dat het overweegt wat minder de nadruk te leggen op aflossen van de staatsschuld.
Hoeveel de miljardeninjectie precies zal bedragen is nog onderwerp van discussie, al wordt in Haagse wandelgangen uitgegaan van ‘tientallen miljarden’. Het is de bedoeling dat op Prinsjesdag een plan wordt gepresenteerd. Het ‘fonds’ – over het precieze instrument wordt nog gediscussieerd - mag alleen gebruikt worden voor investeringen die bijdragen aan de ‘structuur van de economie’, heet het.
De coalitiepartijen denken daarbij aan infrastructurele projecten en investeringen in onderwijs en wetenschap. Ook de woningmarkt wordt als optie genoemd. Het is echter niet de bedoeling dat er extra geld wordt uitgetrokken voor ‘lopende zaken’ zoals de gezondheidszorg, benadrukt een betrokkene. ,,De investeringen moeten wel renderen.”
Niet de eerste keer
Het is niet de eerste keer dat een kabinet een investeringsfonds wil optuigen dat de economie moet versterken. In 2014 kreeg voormalig D66-leider Alexander Pechtold gedaan dat een deel van de aardgasbaten in een Toekomstfonds zou worden gestopt, zoals Noorwegen al decennia doet. Nu de gaswinning drastisch is teruggeschroefd en de gaskraan uiteindelijk helemaal dicht gaat, droogt de voeding van dit fonds echter op. Ook kwam de regering op de proppen met Invest NL: een soort investeringsbank waarin 2,5 miljard euro is gestopt. Daarmee kunnen - samen met private investeerders - grote projecten worden gefinancierd, zoals de energietransitie.
Het grote verschil met die eerdere initiatieven is dat het kabinet nu actief geld wil lenen op de kapitaalmarkt om te kunnen investeren. Dat zou een kentering zijn. Overheidseconoom Bas Jacobs spreekt onomwonden van een ‘belangrijke en toe te juichen ommezwaai in het macro-economische denken’. Hij was de afgelopen jaren een van de felste criticasters van het overheidsbeleid waarin de nadruk vooral op terugdringen van het begrotingstekort lag via bezuinigingen en lastenverzwaringen. Volgens de Rotterdamse hoogleraar heeft dit ‘fetisjisme’ de crisis van de Nederlandse economie verdiept. ,,De weg van calvinistische zuiverheid loopt dood”, betoogde hij onlangs in het Financieele Dagblad.
Hoeveel de miljardeninjectie precies zal bedragen is nog onderwerp van discussie, al wordt in Haagse wandelgangen uitgegaan van ‘tientallen miljarden’.
Symboolpolitiek
Maar het enthousiasme van Jacobs om geld te lenen om te investeren wordt - zoals gebruikelijk in economenland – niet door alle collega’s gedeeld. Monetair econoom Lex Hoogduin vreest dat het kabinet vooral ‘symboolpolitiek’ bedrijft door een fonds op te tuigen dat vooral zal investeren in projecten die toch al in de pijplijn zaten. Zo kan er op de reguliere begroting meer geld vrij worden gemaakt voor een andere wens van het kabinet: lastenverlichting. Gevolg daarvan is dat de ruimte voor volgende kabinetten beperkt wordt.
Maandag en gisteren is er in coalitieverband over het toekomstfonds gesproken. De bewindslieden van Rutte III werden dinsdag bijgepraat tijdens de informele ‘heisessie’ van het kabinet in Oisterwijk. Premier Rutte zei toen al dat de regeringsploeg ‘accenten wil zetten hoe je Nederland op termijn welvarend houdt’.
‘Mister No’
Hoe het fonds er precies uit gaat zien is nog onderwerp van discussie. Waarschijnlijk moet het plan na Prinsjesdag nog verder worden uitgewerkt. Over de initiatiefnemer voor het plan klinken in de coalitie verschillende geluiden. Minister van Financiën Wopke Hoekstra wordt door sommigen aangeduid als geestelijk vader, terwijl anderen stellen dat hij als ‘mr. No’ juist het moeilijkst is te overtuigen om investeringen te doen met geleend geld. Opvallend detail: afgelopen dinsdag betoogde Hoekstra nog dat het kabinet naast lastenverlichting en investeren ook mikt op aflossing van de staatsschuld: ,,We hebben immers nog steeds 400 miljard op de teller staan”, zei hij toen.
Door nu extra te investeren moet worden voorkomen dat Nederland straks de boot mist, stelt een ingewijde: ,,Nu is ons onderwijs nog van hoog niveau, maar er zijn investeringen nodig om dat zo te houden. Hetzelfde geldt voor de infrastructuur: we moeten voorkomen dat de Randstad vastloopt.”
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Avondklok tot 30 maart, versoepelingen liggen moeilijk in Catshuis
De avondklok blijft in ieder geval de volle maand maart nog van kracht. Versoepelingen kunnen pas als de epidemologische situatie het toelaat. Het Catshuisoverleg dat zaterdag plaatsvond heeft niet geleid tot groen licht voor versoepelingen van het coronabeleid. -
PREMIUM
PvdD-lijsttrekker Ouwehand lijkt in niets op bewoners van haar geboortedorp
Kerken in overvloed in het sterk protestantse Katwijk, en niet alleen in de oude dorpskernen. Toen kleuter Esther Ouwehand eind jaren zeventig met haar ouders naar de nieuwbouwwijk Rijnsoever verhuisde, stond de kerk er al te wachten. -
PREMIUM
Brussel werkt al aan vaccinatiebewijs, maar Den Haag is er nog niet voor te porren
Het kabinet is op dit moment nog niet te porren voor de invoering van een vaccinatiebewijs. In Den Haag zien ze nu te veel beren op de weg, terwijl Brussel al werkt aan een vaccinatiepaspoort richting de komende zomervakantie. -
Missie kabinet geslaagd: scholen vrijwel rookvrij
Nagenoeg alle onderwijsinstellingen (97 procent) hebben inmiddels een geheel rookvrij onderwijsterrein, blijkt uit nieuw onderzoek. Bij de overige scholen zijn de gebouwen en het schoolplein gedeeltelijk rookvrij. -
Video
VVD en CDA laten met programma schuld het hardst oplopen
De meeste politieke partijen willen het geld de komende jaren flink laten rollen. Die spilzucht gaat gepaard met een oplopend begrotingstekort. Opvallend is dat VVD en CDA de staatsschuld de komende kabinetsperiode het hardst laten oplopen, terwijl juist deze partijen traditiegetrouw hameren op gezonde overheidsfinanciën.
-
Kamer: Laat bijstandsontvanger boodschappen en giften ontvangen zonder gekort te worden
Mensen in de bijstand moeten tot 1200 euro aan giften kunnen ontvangen zonder dat ze gekort worden op hun uitkering. De Tweede Kamer heeft een voorstel van de SP, ChristenUnie, GroenLinks en PvdA hiertoe gesteund. De kwestie kwam recent groot in het nieuws, omdat een vrouw uit Wijdemeren duizenden euro’s aan ontvangen bijstandsuitkering moest terugbetalen toen bleek dat haar moeder regelmatig boodschappen voor haar deed. -
De Jonge: Intense controle Tweede Kamer hielp aanpak corona niet
De frequentie van de controle door de Tweede Kamer op het coronabeleid van het kabinet is hoog en veeleisend. Of de strijd tegen de pandemie daarbij is gebaat, dat vraagt volksgezondheidminister Hugo de Jonge zich af in een interview met deze krant. -
Live met lijsttrekkers: stel nu je vraag aan Gert-Jan Segers, Joost Eerdmans en Thierry Baudet
Maandag komt Gert-Jan Segers (ChristenUnie) langs op onze redactie. Van 16.00 tot 17.00 uur gaat hij live met lezers in gesprek over de komende Tweede Kamerverkiezingen. Stel nu je vraag en doe maandag mee via onze interactieve livestream.