Kabinet bevriest stikstofstrijd over 2030: ‘Eerst provincies en landbouwakkoord afwachten’

Na urenlang koortsachtig beraad lichtten kopstukken uit de coalitie vrijdagavond het compromis toe in de hal van het ministerie van Algemene Zaken. ,,Van praten over jaartallen moeten we echt overgaan tot uitvoering’’, zei premier Mark Rutte. ,,We gaan niet pauzeren met stikstof, we gaan echt versnellen.’’ Hoe het dan sneller gaat, wordt nog niet duidelijk.

Wel gaan kabinet en provincies voorlopig verder met het lopende stikstofbeleid, de nieuwe wet, gebiedsplannen, de aanpak van piekbelasters en het maken van een uitkoopregeling voor boeren. Maar de beladen discussie over de deadline van 2030 - een harde afspraak uit het coalitieakkoord - komt daarna toch weer terug op het Binnenhof.

Want het CDA heeft formeel aangekondigd nog voor de zomer opnieuw te willen onderhandelen over de stikstofafspraken uit het regeerakkoord. D66 wil vasthouden aan 2030, het CDA wil meer tijd nemen, tot 2035.

Die strijd ontvlamt dus later weer. Andere partijen ‘nemen kennis van’ de wens van het CDA, hebben ‘begrip’ voor de partij, ‘heronderhandelen kan’, zei Rutte. ,,Dat bezien we later.’’

CDA-leider Wopke Hoekstra vindt dat de focus op het jaartal het stikstofbeleid te veel verlamt: ,,Nu heronderhandelen is niet de snelste weg naar succes. Het is fatsoenlijk om eerst recht te doen aan provincies. Ook het landbouwakkoord is wezenlijk.’’

Of de vier partijen er daarna samen uitkomen is ongewis, erkent Hoekstra. ,,Je hebt nooit de garantie dat het lukt. Maar die heb je op geen van de 365 dagen in Den Haag. Juist na zo’n verkiezingsuitslag moet je je uiterste best doen om recht te doen aan wat in het land speelt.” Hoekstra zegt ‘volle steun’ binnen de CDA-fractie te hebben voor deze route.

Luister ook naar de nieuwe aflevering van onze podcast Politiek Dichtbij

Vooral tussen CDA en D66 is het al langer heibel over stikstof: de uitstoot halveren in 2030 is de deal in het regeerakkoord, maar het CDA wil daar dus vanaf. Die coalitietwist wordt nu bevroren met een unieke bezweringsformule: het CDA kondigt nu alvast aan daar láter een discussie over te voeren.

Daar kunnen alle partijen voorlopig mee leven. D66-leider Sigrid Kaag vindt dat het het CDA ‘vrij staat’ om te vragen om aanpassing van het regeerakkoord: ,,Of het lukt is een tweede. Ik heb begrip voor hun positie”, zei Kaag met hese stem - ,,Ik heb griep, maar ik moest naar dit overleg.’’
VVD en ChristenUnie tillen minder zwaar aan de 2030-discussie. Maar alle partijen vinden elkaar wel bij de noodzaak dat er vooral begónnen moet worden met de aanpak: de natuur moet gezonder, de stikstofuitstoot moet omlaag. Dat gaat nu door.

,,We móeten aan de slag om beter voor de natuur te zorgen en dat kan niet wachten’’, zegt ChristenUnie-leider Mirjam Bikker. ,,Dat moeten we niet vanaf de Haagse of Europese tekentafel doen, maar in de praktijk, dichtbij, aan de 'keukentafel', samen met de sectoren die daaraan een bijdrage leveren.’’

_{Lees verder na de foto}

De spanning in het kabinet nam flink toe de afgelopen week, premier Rutte sprak van ‘indringende overleggen'. ,,Het was geen crisis, maar het waren wel stevige gesprekken. Meer mensen in het land moeten ervaren dat de politiek er echt voor hen is.”

Dinsdag debatteren Rutte en de drie vicepremiers met de Tweede Kamer over de uitslag en gevolgen van de Statenverkiezingen.

Rutte vreest niet dat crisissfeer de komende maanden zal domineren: ,,We schuiven niets op de lange baan, integendeel. We gaan de aanpak juist versnellen. Het is echt niet zo dat er een crisissfeer boven het kabinet blijft hangen. Het is altijd zo dat er in de coalitie verschillend wordt gedacht. We zijn niet één fusiepartij.’’

De oppositie in de Tweede Kamer wachtte op een formeel antwoord van het kabinet op de overrompeling door BBB bij de Statenverkiezingen. Een strenge brief met stikstofeisen uit Brussel zet uitgerekend deze week de verhoudingen nog eens extra op scherp.

Lees verder na de video: premier Rutte vertelde vrijdag over de versnelling van de stikstofaanpak

Ondertussen insinueert een aantal Kamerleden dat de brief uit Brussel over het handhaven van de strenge stikstofnormen niet echt zou zijn. Zo zou de commissie nooit brieven in het Nederlands schrijven en zou er iets mis zijn met het briefhoofd. BBB-leider Caroline van der Plas heeft het over ‘een opzetje zo vlak voor het crisisberaad van het kabinet'. Zelfstandig Kamerlid Pieter Omtzigt noemt de brief ‘opvallend’ en heeft alle documenten die er aan ten grondslag liggen opgevraagd.

De Europese Commissie geeft nooit commentaar op gelekte documenten, zegt een woordvoerder van commissaris Sinkevicius. Maar om verder speculaties te voorkomen wil hij wel bevestigen dat de brief van Sinkevicius komt en dat hij ook daadwerkelijk in het Nederlands is geschreven.

,,We proberen altijd te antwoorden in de taal waarin aan ons geschreven is’’, zegt hij. En deze brief was een antwoord op een brief van minister Van der Wal van 14 februari, waarin zij verslag deed van de maatregelen die het kabinet neemt om de nitraatrichtlijn na te leven. Elke lidstaat rapporteert daar om de zoveel tijd over. ,,We versturen onze antwoorden zodra ze gereed zijn, er is geen sprake van dat wij ons in het Nederlandse politieke debat zouden willen mengen.’’

_{Lees verder na de foto}

Bronnen in Brussel bespeuren een groeiende irritatie bij de Europese ambtenaren dat zij als partij worden gezien in een Nederlands politiek debat. Wij hebben de brief niet gelekt, klinkt het in Brussel. Het is de taak van de Europese Commissie om toe te zien op de naleving van Europese wetgeving, zo wordt onderstreept, en dat doet ze in Nederland net zo zeer als in welke andere lidstaat dan ook. Het zorgen voor een goede kwaliteit van bodem, grondwater en oppervlaktewater, waar de nitraatrichtlijn over gaat, is ‘een kwestie van de wet en van scheikunde, daar is weinig over te onderhandelen’.

Hoe ze de richtlijn uitvoert, dat is aan de Nederlandse regering. Over de timing van de brief tenslotte zegt een Brusselse bron: ,,Stikstof is altijd hot in Nederland, er is nooit een goed moment. Als dit antwoord op een brief van jullie minister eerder was verstuurd, was het net vóór de verkiezingen geweest en dan was het vast ook weer niet goed.”

Bekijk onze video’s op het gebied van politiek in onderstaande playlist