Premier Rutte na crisisberaad: ‘Denk dat we eruit kunnen komen’

Na een tweede crisisberaad donderdag moeten de ministers het vrijdag samen eens worden over een brief aan de Tweede Kamer. Na urenlang crisisoverleg donderdagavond laat wilde premier Rutte alleen kwijt dat hij verwacht dat de coalitie ‘er samen uit kan komen’.

Sinds de overrompelende verkiezingsuitslag is er voortdurend overleg tussen en binnen partijen. De brief van het kabinet moet de start van een antwoord zijn op de BBB-dreun.

Verwacht vooral geen formele herziening van het regeerakkoord of gedetailleerde financiële plaatjes, schetsen betrokkenen. Wel zullen de grote thema’s - stikstof, de afwikkeling van het toeslagenschandaal, de kloof tussen Den Haag en de regio - benoemd worden.

Dat alles is eerder het begin van een antwoord dan een sluitstuk, klinkt het nederig bij CDA en ChristenUnie. Komende dinsdag debatteert de Tweede Kamer op verzoek van oppositiepartijen over de verkiezingsuitslag en de mogelijke gevolgen voor het landelijke beleid rond bijvoorbeeld stikstof. ,,We gaan niet met lege handen naar het Kamerdebat”, zegt een bron bij de liberalen. ,,Dus je stipt oplossingsrichtingen aan zonder dat je alles helemaal dichttimmert.”

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

Coalitiepartijen worstelen met de boodschap van de kiezer en geven er ieder een eigen draai aan. Bij D66 wordt erop gewezen dat de kiezer ook zijn onmin over het woningtekort uitte en dat de kloof tussen sociale klassen al veel langer immens was. Bij het CDA gaat het wel over stikstof en benadrukken politici voortdurend dat ‘Den Haag’ de band met het land verloren is.

Bij de ChristenUnie klinken teksten dat de overheid ‘dienstbaar moet zijn’. Wel vinden de vier partijen elkaar bij de formulering dat de draai om de oren een ‘fundamentele kwestie’ raakt; over een onmachtige overheid gaat die de uitvoering laat verslonzen en het vertrouwen van burgers verliest.

Dat los je niet op met gedoe over stikstofdeadlines. En met tientallen pagina's lange Kamerbrieven vol goede bedoelingen dicht je de kloof evenmin, is de overtuiging. Leveren, is nu het devies. Over die beruchte deadline van 2030 was opvallend genoeg zelfs niet gesproken de eerste avond op het Torentje: ,,Dat was niet het soort gesprek dat we hier voeren’’, zei premier Mark Rutte toen. ,,Het gesprek was fundamenteler, over vertrouwen in de politiek.”

Niet praten over 2030 is ook bittere noodzaak, het helpt de vier partijen om ruzie te voorkomen. D66 houdt voor de bühne vast aan dat plan uit het regeerakkoord om de stikstofreductie versneld te bereiken, al lijkt het achter de schermen wel ruimte te zien om te bewegen.

Het CDA opereert - opgejaagd door BBB - juist andersom. Partijleider Wopke Hoekstra suggereert alleen voor de camera dat 2030 van tafel moet, maar maakt dat aan de Haagse vergadertafel juist niet hard.

Ondertussen verwachten betrokkenen dat de vier partijen er samen uitkomen. Op een kabinetsbreuk en nieuwe verkiezingen zit niemand te wachten, met grote dossiers als stikstof, asiel en klimaat hebben alle partijen nog wensen.

Lees verder na de foto

Dus broedt het kabinet vrijdag vermoedelijk verder op een creatieve bezweringsformule zonder 2030 of 2035 in de tekst, maar met de boodschap: nu vooral beginnen met de stikstofaanpak. Laat alle provincies aan de slag gaan met de formaties, sluit een Landbouwakkoord, begin gewoon. In eerdere woorden van Rutte: ,,We moeten zo snel mogelijk over tot de uitvoering, snel beginnen.”

Treuzelen is riskant. Nieuwe rechtszaken tegen grote stikstofuitstoters van milieuclubs zijn aangekondigd, en Brussel eist actie. Uitgerekend deze week kwam er bij het ministerie van Landbouw een brief binnen met een duidelijke boodschap van de Europese Commissie: maak vaart met de stikstofaanpak.
Maar dat is niet hetzelfde als in 2030 klaar zijn, zullen partijen in Den Haag zeggen.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: